8 Mart öncesi dünya kadın gündemi: Kazanımlar, engeller ve gerçekler

Rapora göre; geçen yılda kadınlar, spor, siyaset, ekonomi ve akademi gibi pek çok alanda büyük kazanımlar elde etti.

Söz konusu zaman diliminde, Fransa’da kürtaj hakkı anayasal güvence altına alınırken, Meksika ve Kuzey Makedonya tarihlerinde ilk kez bir kadın devlet başkanına kavuştu. Paris 2024 Olimpiyatları, kadın ve erkek sporcu sayısının eşit olması açısından spor alanında cinsiyet eşitliği adına bir dönüm noktası oldu. Buna rağmen, dünya genelinde her gün yaklaşık 137 kadının aile içi şiddet nedeniyle hayatını kaybettiği ve kadınların ekonomi, eğitim ve siyaset alanlarında erkeklere kıyasla yüzde 68 daha dezavantajlı olduğu yönündeki veriler, mücadelenin sürdüğünü gösteriyor.

Aynı süreçte Türkiye’de kadın istihdam oranı yüzde 33’e yükselse de çalışan kadınların hala aynı işi yapan erkeklerden daha düşük maaş aldığı görülüyor. Türkiye’de kadın akademisyen oranı yüzde 46 ile Avrupa ortalamasını aşarken, 31 Mart seçimleri sonrası kadın muhtar oranının yüzde 2’den yüzde 5’e çıkması, akademinin yanı sıra yerel yönetimlerde de kadın temsilinin arttığını gösterdi. Öte yandan, kadın cinayetleri ve toplumsal cinsiyet temelli şiddet hala önemli bir sorun olduğu ve 2024’te cinayete kurban giden 394 kadından 20’sinin koruma altındayken öldürülmesi gerçeğinin ise bu konuda henüz alınması gereken yol olduğunu gösteriyor.

Dünya kadınları açısından elde edilen kazanımlar kadar, kadınlarla ilgili pek çok alanda çözüm bekleyen sorunların da gündemden hiç düşmediği görülürken, konuyla ilgili olarak internet, sosyal medya, televizyon ve yazılı basını mercek altına alan MTM- Medya Takip Merkezi; 196 ülkeden 187 farklı dilde 150 milyonu aşkın yerli ve yabancı yayını inceledi. 

Ay ay “Dünya Kadın Gündemi” ve araştırmada öne çıkan sonuçlar şu şekilde:

Ocak 2024:

“Japon hakem Yoshimi Yamashita, turnuvada Avustralya-Hindistan maçını yöneterek AFC Erkekler Asya Kupası müsabakasını yöneten ilk kadın hakem oldu.

Emniyet, kadına şiddet uygulayan 670 kişinin elektronik kelepçeyle izlendiğini açıkladı.

Avrupa Adalet Divanı; 'Aile içi şiddet varsa kadına mülteci statüsü verilebilir' yönünde karar verdi.

Kadınlara evlilik öncesi soyadlarını kullanma hakkı veren Anayasa Mahkemesi kararı yürürlüğe girdi.

Stanford Üniversitesi'nden Alice Evans, 30 yaş altı kadınların liberal, erkeklerin ise muhafazakar eğilimli olduğunu açıkladı.”

Şubat 2024:

“YÖK, Türkiye’nin yüzde 46 olan kadın akademisyen oranıyla Avrupa ve OECD ülkeleri ortalamasının üstünde yer aldığını açıkladı.

Türkiye'nin ilk kadın Merkez Bankası Başkanı Hafize Gaye Erkan görevinden ayrıldı.”

Mart 2024:

“Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, kadın istihdam oranının yüzde 33'e yükseldiğini açıkladı.

Fransa, 8 Mart Dünya Kadınlar Günü’nde kürtaj hakkını anayasal güvence altına aldı.

ABD'li finans şirketi MSCI; Yeni Zelanda'da kadın CEO'ların erkek meslektaşlarından iki kat fazla kazandığını açıkladı.

TÜİK, Türkiye’de çalışan kadınların aynı işi yapan erkeklerden daha az maaş aldığını açıkladı.

Yüzde 2 olan kadın muhtar oranı 31 Mart Yerel Seçimleri sonucunda yüzde 5’e yükseldi.”

Nisan 2024:

“Judith Tuluka Suminwa, Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nin ilk kadın başbakanı olarak atandı.

Nijeryalı sosyal medya girişimcisi Clara Chizoba Kronborg, 55 saat 24 saniye boyunca röportaj yaparak bu alandaki Guinness Dünya Rekoru'nu kırdı.

Birleşmiş Milletler; kadınların eğitim, sağlık, ekonomi ve siyasi temsil alanlarında erkeklere kıyasla yüzde 68 daha dezavantajlı olduğunu açıkladı.”

Mayıs 2024:

“İYİ Parti Genel Başkanı Meral Akşener, seçimli kurultayda koltuğu Müsavat Dervişoğlu'na devretti.

Avrupa Parlamentosu, kadın sünnetini ve zorla evlendirmeyi suç kapsamına aldı.

Kuzey Makedonya'nın ilk kadın Cumhurbaşkanı Gordana Siljanovska Davkova, görevi devraldı.

Dünya Sağlık Örgütü (WHO), dünya genelinde her gün yaklaşık 137 kadının aile üyeleri tarafından öldürüldüğünü açıkladı.”

Haziran 2024:

“Meksika'da genel seçimleri ezici çoğunlukla kazanan bilim insanı Claudia Sheinbaum, ülkenin ilk kadın devlet başkanı seçildi​.

İsviçre'nin Fribourg şehrinde, çalışan kadınlara regl dönemlerinde üç gün izin hakkı tanıyan bir uygulama başladı.

Japonya’da aile ve evlilik karşıtı fikirleriyle bilinen feminist Ueno Chizuko, Time dergisinin “En Etkili 100 Kişi” listesinde yer aldı.

“Çocuk gelin” sorunuyla boğuşan Batı Afrika ülkesi Sierra Leone’de 18 yaş altı evlilikler yasaklandı.”

Temmuz 2024:

“Paris 2024 Olimpiyat Oyunları, kadın ve erkeklerin eşit sayıda sporcu ile temsil edildiği ilk olimpiyat olarak tarihe geçti​.

2024 Paris Olimpiyatları açılışında, 'Son Akşam Yemeği' tablosunun kadın kıyafeti giyen bir erkek tarafından canlandırılması eleştirilerin hedefi oldu.”

Ağustos 2024:

“Taliban yönetimi, Afganistan’da kız çocuklarının ortaokul ve üniversite eğitimine erişimi engellendi.

Galler Bölgesel Başbakanı Vaughan Gething'in istifasının ardından Mecliste yapılan oylamada Eluned Morgan, 'Galler'in ilk kadın Başbakanı' seçildi.

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), dünya genelindeki genç kızların dörtte birinin partnerleri tarafından fiziksel veya cinsel şiddete maruz kaldığını açıkladı. 

8 Yaşındaki Narin Güran, Diyarbakır Tavşantepe'de vahşice katledildi.”

Eylül 2024:

“Dünya Ekonomik Forumu (WEF), Küresel Cinsiyet Farkı Raporu'na göre; cinsiyet eşitliğinin en yüksek olduğu ülke yüzde 90,8 ile İzlanda oldu.

Arjantin'de, gazeteci Marina Abuiso'ya karşı sistematik çevrimiçi tacizden suçlu bulunan bir sosyal medya fenomeni sosyal hizmet cezasına çarptırıldı.

Aktivist Ayşenur E. Eygi, İsrail askerleri tarafından katledildi.”

Ekim 2024:

“Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO), dünya genelinde kadınların istihdam oranını yüzde 45,6 olarak açıkladı.

Ayşenur Halil ve İkbal Uzuner, tarihi İstanbul surlarında vahşice katledildi.”

Kasım 2024:

“İran'da 'uygunsuz başörtüsü' gerekçesiyle güvenlik güçlerinin saldırısına uğrayan bir kadın öğrenci, tepki olarak üniversitede iç çamaşırıyla yürüdü.

Kadın başkan adayı Kamala Harris 5 Kasım’da yapılan ABD başkanlık seçimlerinde yüzde 51 oy alan rakibi Donald Trump'a karşı yarışı kaybetti.”

Aralık 2024:

“BBC, aralarında Nobel Barış Ödülü sahibi Nadia Murad ve Türkiye'den de Nejla Işık’ın da yer aldığı 2024'ün İlham Kaynağı 100 Kadını listesini açıkladı.

İran parlamentosu, kadınların örtünme mecburiyetine karşı süren direnişi kırmak amacıyla zorunlu tesettür yasasını onayladı.

Suudi Arabistan’da kadınların işgücüne katılım oranı tarihte ilk kez yüzde 36,2 seviyesine ulaştı​.

Taliban, Afganistan’da kadın istihdam eden tüm yerli ve yabancı sivil toplum kuruluşlarının ülkede faaliyet göstermesini yasakladı.

Milli Eğitim Bakanlığı, Türkiye'de kadın okuryazarlık oranının yüzde 96'ya yükseldiğini açıkladı.

Türkiye'yi ayağa kaldıran Narin Güran Davası'nda; anne, ağabey ve amca müebbet; Nevzat Bahtiyar ise 4 yıl 6 ay hapis cezasına çarptırıldı.”

2025'in ilk iki ayında kadın gündeminde öne çıkan gelişmeler ise şöyle:

Ocak 2025:

“Gürcü gazeteci Mzia Amaghlobeli, hükümet karşıtı protestolar nedeniyle tutuklandı.

Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformu; 2024'te 394 kadından 20’sinin koruma altındayken öldürüldüğünü açıkladı.

KADIN-TİS çatısı altında toplanan iş kadınları, Türkiye'nin ilk işveren kadın sendikasını kurma kararı aldı.”

Şubat 2025:

“YouTube kanalında söylediği sözler nedeniyle Gazeteci Özlem Gürses hakkında verilen ev hapsi cezası 52 gün sonra kaldırıldı.

Borsa İstanbul’a kayıtlı 562 şirketteki kadın üye oranı yüzde 17,9’dan yüzde 18,7’ye yükseldi.

İspanya Futbol Federasyonu eski başkanı Luis Rubiales, kupa töreninde milli kadın futbolcu Jenni Hermoso’yu tacizden suçlu bulundu.

Terör örgütü PYD/YPG propagandası yaptığı iddiasıyla yargılanan gazeteci Nevşin Mengü'ye 1 yıl 3 ay hapis verildi. Ceza 3 yıl süreyle erteledi.

Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nın 2024-2028 'Kadının Güçlenmesi Strateji Belgesi ve Eylem Planı' yayımladı.”

SANAYİ HABER AJANSI