Köşe Yazıları

12.06.2025
Geçim şartlarının giderek ağırlaştığı, temel ihtiyaçlara bile ulaşmanın zorlaştığı bu günlerde devlet, işsiz kalan ve yaşam mücadelesi veren vatandaşları yalnız bırakmıyor. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından 2025 yılı itibarıyla yürürlüğe alınan iki önemli destekle, hem işe yerleşen vatandaşlara nakdi...
11.06.2025
Türkiye’nin köklü sanayi gruplarından Alarko Holding, enerji ve altyapı yatırımlarıyla tanınmasına rağmen son yıllarda tarım alanına yöneldi. 70 yılı aşkın geçmişiyle dev bir sanayi markası olan bu holdingin ikinci kuşak yöneticisi Leyla Alaton, şirketin yeni vizyonunu net bir şekilde ortaya...
11.06.2025
Türkiye’nin köklü sanayi gruplarından Alarko Holding, enerji ve altyapı yatırımlarıyla tanınmasına rağmen son yıllarda tarım alanına yöneldi. 70 yılı aşkın geçmişiyle dev bir sanayi markası olan bu holdingin ikinci kuşak yöneticisi Leyla Alaton, şirketin yeni vizyonunu net bir şekilde ortaya...
10.06.2025
Türkiye’de uzun yıllardır tartışma konusu olan kamu ihaleleri sisteminde köklü bir değişikliğe gidiliyor. Bu değişiklik, yalnızca teknik bir düzenleme olmanın ötesinde, kamu yönetiminde şeffaflık, hesap verebilirlik, rekabet ve katılımcılık gibi temel ilkeleri yeniden gündeme getiriyor. Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet...
09.06.2025
Avrupa Merkez Bankası (ECB), 6 Haziran 2025 tarihinde gerçekleştirdiği toplantıda piyasa beklentilerine paralel olarak politika faizlerinde 25 baz puanlık bir indirime giderek, iki yıldır süregelen sıkı para politikasına ara vermiş oldu. Bu adım, küresel ekonomideki yavaşlama sinyalleri, Euro Bölgesi’nde beklenenin...
08.06.2025
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), Mayıs 2025’e ilişkin Fiyat Gelişmeleri Raporu’nu yayımladı. Raporun geneline bakıldığında, enflasyonda yıl başından bu yana gözlenen düşüş eğiliminin bu ayda da sürdüğü anlaşılıyor. Ancak bu düşüşler her grupta aynı düzeyde değil. Genel tabloyu toparlayacak olursak:...
07.06.2025
Kurban Bayramı, geçmişte olduğu gibi toplumun tüm katmanlarını ortak bir duyguda buluşturan, aidiyet duygusunu pekiştiren ve kolektif değerleri diri tutan bir zaman dilimi olmaktan uzaklaşıyor. Yeni yapılan bir araştırma, bu kutsal günün artık çok daha farklı anlamlar taşıdığını, bireysel yaşam...
06.06.2025
Türkiye ekonomisinin sağlıklı işleyişi, adil rekabet ortamının korunması ve tüketici haklarının güvence altına alınması, devletin en temel görevleri arasında yer alıyor. Bu doğrultuda Ticaret Bakanlığı, 2025 yılının ilk beş ayında yürüttüğü yoğun denetim çalışmalarıyla hem vatandaşın hem de piyasanın lehine...
05.06.2025
2025 yılı itibarıyla küresel ekonomik dengeler yeniden şekilleniyor. Özellikle Çin ekonomisindeki büyümenin yavaşlaması, uzun süreli emlak krizinin neden olduğu iç talep zayıflığı ve devlet destekli sanayi politikalarının neden olduğu yapısal dengesizlikler, Çin’de faaliyet gösteren Avrupa merkezli şirketlerin stratejilerini yeniden gözden...
04.06.2025
Ticaret Bakanı Ömer Bolat’ın açıklamasına göre, Türkiye 2025 yılı mayıs ayında ihracat tarihinin en yüksek seviyesine ulaştı. Tam 24,8 milyar dolarlık ihracat yapıldı. Bu, geçen yılın aynı ayına göre %2,7’lik bir artış demek. Yani Türkiye dünyaya daha fazla mal satmayı...
Ticaret Bakanı Ömer Bolat’ın açıklamasına göre, Türkiye 2025 yılı mayıs ayında ihracat tarihinin en yüksek seviyesine ulaştı. Tam 24,8 milyar dolarlık ihracat yapıldı. Bu, geçen yılın aynı ayına göre %2,7’lik bir artış demek. Yani Türkiye dünyaya daha fazla mal satmayı...
02.06.2025
Avrupa Komisyonu’nun 2025 bahar ekonomik tahmin raporuna göre, Avrupa Birliği ekonomisi, ABD Başkanı Donald Trump’ın yeniden gündeme taşıdığı yüksek gümrük vergileri ve artan ticaret belirsizliklerinden olumsuz etkileniyor. Avrupa Komisyonu, özellikle ABD’nin Avrupa menşeli ürünlere uygulamayı planladığı yeni tarifelerin risklerine dikkat...
01.06.2025
BANKALARIN FAİZ YARIŞI Son zamanlarda bankalarda işler iyice kızıştı. Özellikle elinde birikimi olan vatandaşlar için altın değerinde fırsatlar var. 500 bin TL gibi yüklü bir parayı faize yatırmak isteyenler için bankalar, deyim yerindeyse birbirini ezip geçiyor. Faiz oranları öyle bir...
31.05.2025
Türkiye’de vergi denetimi sil baştan değişiyor. Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in açıklamalarına göre artık mükellefler, vergiyle ilgili denetim işlemlerini kâğıt kalemle, yüz yüze değil; ekran başında, elektronik ortamda yürütecek. Şimşek’in “vergi denetiminde dijitalleşme dönemi” olarak tanımladığı bu yeni uygulama...
30.05.2025
GİRİŞ Türkiye’nin eğitim alanındaki gelişmeleri, ülkenin sosyoekonomik kalkınmasının en önemli göstergelerinden biri olarak kabul ediliyor. Eğitimde elde edilen ilerlemeler hem bireylerin hayat kalitesini yükseltiyor hem de toplumun genel refahına büyük katkı sağlıyor. 2024 yılına ait ulusal eğitim istatistikleri, özellikle yükseköğretim...
30.05.2025
2024 ULUSAL EĞİTİM İSTATİSTİKLERİ GİRİŞ Türkiye’nin eğitim alanındaki gelişmeleri, ülkenin sosyoekonomik kalkınmasının en önemli göstergelerinden biri olarak kabul ediliyor. Eğitimde elde edilen ilerlemeler hem bireylerin hayat kalitesini yükseltiyor hem de toplumun genel refahına büyük katkı sağlıyor. 2024 yılına ait ulusal eğitim istatistikleri, özellikle yükseköğretim mezuniyet oranları, okuryazarlık düzeyi ve ortalama eğitim süresi gibi temel parametrelerde dikkate değer değişimler olduğunu ortaya koyuyor. Bu kapsamlı analizde, 2008 yılından günümüze uzanan eğitim verileri ışığında, Türkiye’de eğitimde yaşanan gelişmelerin boyutlarını ayrıntılı şekilde ele alacağız. Ayrıca OECD ülkeleriyle kıyaslamalar yaparak, Türkiye’nin uluslararası alandaki konumunu da değerlendireceğiz. 1. YÜKSEKÖĞRETİM MEZUN ORANINDAKİ DRAMATİK ARTIŞ 2008 yılında 25-34 yaş grubundaki genç nüfusun sadece %13,5’i yükseköğretim mezunu iken, bu oran 2024 yılında %44,9’a yükselmiştir. Bu artış, Türkiye’de yükseköğretime erişimde ve tamamlamada ciddi bir dönüşümün yaşandığını gösteriyor. Kadın ve erkek nüfusun eğitimdeki ilerlemesine baktığımızda ise kadınlarda daha dikkat çekici bir gelişme gözlemlenmektedir. 2008’de kadınlarda yükseköğretim mezun oranı %12,5 iken, 2024’te %48,9’a kadar çıkmıştır. Erkeklerde ise %14,6’dan %41,1’e yükselme söz konusudur. Bu veriler, kadınların eğitim fırsatlarına erişiminin ve eğitimdeki başarılarının arttığını, cinsiyet eşitliği yönünde önemli bir yol alındığını göstermektedir. Ayrıca bu artış, iş gücü piyasasında kadınların daha aktif rol almasını da desteklemektedir. 2. TÜRKİYE VE OECD ÜLKELERİ ARASINDAKİ YÜKSEKÖĞRETİM MEZUNİYETİ KARŞILAŞTIRMASI OECD’nin 2022 yılı verilerine göre, 25-34 yaş grubunda yükseköğretim mezunlarının oranı ortalama %47,4’tür. Türkiye ise %42,9 ile bu ortalamaya oldukça yaklaşmıştır. Bu, Türkiye’nin eğitimde yakaladığı ilerlemenin uluslararası platformda da karşılık bulduğunun bir göstergesidir. OECD ülkeleri arasında en yüksek yükseköğretim mezuniyet oranı %69,6 ile Güney Kore’ye aitken, en düşük oran %27,3 ile Meksika’da görülmektedir. Türkiye’nin bu skalada orta-üst seviyede yer alması, eğitim politikalarının doğru yönde ilerlediğini ve genç nüfusun eğitimde daha donanımlı hale geldiğini işaret eder. 3. 25 YAŞ VE ÜZERİNDEKİ NÜFUSTA EĞİTİM DÜZEYİ Sadece genç nüfus değil, 25 yaş ve üzerindeki genel nüfusta da yükseköğretim mezun oranı son 16 yılda ciddi artış göstermiştir. 2008’de %9,8 olan bu oran, 2024’te %25,3’e ulaşmıştır. Bu, yetişkin nüfusun da eğitim seviyesinin yükseldiğini gösterir. Ortaöğretim ve üzeri eğitim düzeyini tamamlayanların oranı ise 2008’de %26,5 iken, 2024’te %49,4’e yükselmiştir. Bu da Türkiye’de genel eğitim seviyesinin her yaş grubunda arttığını, eğitimde süreklilik ve yaygınlık sağlandığını ortaya koyar. 4. ORTALAMA EĞİTİM SÜRESİ VE BÖLGESEL FARKLILIKLAR 2024 yılı verilerine göre, Türkiye’de 25 yaş ve üzeri nüfusun ortalama eğitim süresi 9,5 yıldır. Kadınların ortalama eğitim süresi 8,8 yıl olurken, erkeklerde bu süre 10,2 yıldır. Bu fark, eğitimde cinsiyet eşitliğine ulaşmak için atılması gereken adımların halen olduğunu göstermektedir. Bölgesel farklılıklar ise dikkat çekicidir. Ortalama eğitim süresi en yüksek olan il Ankara’dır (10,8 yıl). İstanbul, Eskişehir, Kocaeli ve İzmir gibi büyükşehirler de yüksek eğitim süresi ortalamasıyla bu listeyi takip etmektedir. Buna karşılık Ağrı, Şanlıurfa, Muş, Kastamonu ve Van gibi illerde ortalama eğitim süresi görece düşüktür (7,5 yıl ile Ağrı en düşük). Bu durum, bölgeler arası eğitim fırsatları ve erişiminde eşitsizliklerin devam ettiğini göstermektedir. Devlet politikalarının bu farklılıkları azaltmaya yönelik odaklanması önem taşımaktadır. 5. EĞİTİM SÜRESİNDEKİ SON 10 YILLIK ARTIŞ 2015-2024 yılları arasında ortalama eğitim süresinde en yüksek artış %51,6 ile Şırnak’ta gerçekleşmiştir. Bunu %42,1 ile Hakkâri, %39,9 ile Muş, %38,5 ile Şanlıurfa ve %37,3 ile Bingöl takip etmektedir. Bu illerdeki artışlar, bölgesel kalkınma çabalarının eğitim alanında da olumlu sonuç verdiğine işaret ediyor. Öte yandan, Ankara, Eskişehir, Tekirdağ, İzmir ve İstanbul gibi büyükşehirlerdeki artış oranları %13-16 arasında kalmıştır. Bu illerde zaten eğitim süresi yüksek olduğu için artış oranı daha düşük görünmektedir. 6. OKURYAZARLIK ORANI YÜKSELDİ 6 yaş ve üzeri nüfusta okuma yazma bilenlerin oranı 2008’de %91,8 iken, 2024 yılında %97,8’e yükselmiştir. Bu oran, kadınlarda %86,9’dan %96,2’ye, erkeklerde ise %96,7’den %99,3’e çıkmıştır. Okuryazarlık oranındaki bu artış, temel eğitime erişimin yaygınlaşmasının yanı sıra, özellikle kadınlarda eğitim hakkının önemli ölçüde genişlediğini gösteriyor. Okuryazarlık, bireylerin toplumsal hayata katılımı ve ekonomik faaliyetlere dahil olması açısından hayati bir beceridir. 7. EBEVEYNLERİN EĞİTİM DÜZEYİ VE BİREYLERİN EĞİTİM BAŞARISI 2024 verileri, ebeveynlerin eğitim düzeyinin çocukların eğitim başarısı üzerinde güçlü bir etkisi olduğunu ortaya koyuyor. Annesi yükseköğretim mezunu olan fertlerin %84,4’ü yükseköğretimi tamamlamışken, bu oran babası yükseköğretim mezunu olanlarda %80,3 olarak tespit edilmiştir. Annesi ortaöğretim mezunu olanların %64,3’ü, babası ortaöğretim mezunu olanların ise %55,7’si yükseköğretim mezunudur. Ebeveynlerin daha düşük eğitim seviyesine sahip olması durumunda ise yükseköğretim tamamlama oranları belirgin biçimde düşmektedir. Bu veriler, eğitimde fırsat eşitliğinin sağlanması ve ailelerin eğitim seviyesinin yükseltilmesinin, ülkenin genel eğitim düzeyini artırmada kritik öneme sahip olduğunu göstermektedir. SONUÇ VE DEĞERLENDİRME Türkiye’nin eğitim alanında son 16 yılda yaşadığı dönüşüm gerek genç nüfus gerekse genel nüfus açısından oldukça olumlu ve cesaret vericidir. Yükseköğretim mezun oranlarının önemli ölçüde artması, okuryazarlık oranlarının yükselmesi ve ortalama eğitim süresindeki gelişmeler, ülkemizin eğitimde ileriye doğru sağlam adımlar attığını gösteriyor. Ancak bölgesel farklılıklar, cinsiyetler arası eşitsizlikler ve ebeveynlerin eğitim seviyesine bağlı değişkenlikler gibi konular, dikkatle ele alınması gereken alanlar olarak kalmaya devam ediyor. Eğitimde kaliteyi artırmak ve fırsat eşitliğini sağlamak adına özellikle dezavantajlı bölgeler ve gruplar için hedeflenmiş politikalar önem arz etmektedir. Sonuç olarak, Türkiye’nin eğitimde yakaladığı başarı, sürdürülebilir kalkınmanın temel taşlarından biridir ve bu alandaki gelişmelerin takip edilmesi, ülkenin geleceği için kritik öneme sahiptir. Kaynak: TÜİK ZAFER ÖZCİVAN Ekonomist-Yazar zozcivan@hotmail.com
GİRİŞ Türkiye’nin eğitim alanındaki gelişmeleri, ülkenin sosyoekonomik kalkınmasının en önemli göstergelerinden biri olarak kabul ediliyor. Eğitimde elde edilen ilerlemeler hem bireylerin hayat kalitesini yükseltiyor hem de toplumun genel refahına büyük katkı sağlıyor. 2024 yılına ait ulusal eğitim istatistikleri, özellikle yükseköğretim...
29.05.2025
2025 yılının Ocak-Mart dönemine ait işgücü girdi endeksleri, işgücü piyasasındaki güncel durum ve sektörlerin performansı hakkında önemli ipuçları veriyor. Genel olarak ücretler ve işgücü maliyetlerinde ciddi artışlar yaşanırken, istihdam ve çalışılan saatler sektörlere göre farklı yönlerde hareket etmiş. İstihdamda Yıllık...
29.05.2025
“Yapay zekâ, sadece teknoloji şirketlerinin değil, finans, sağlık, üretim, lojistik ve daha birçok sektörde faaliyet gösteren firmaların da stratejik öncelikleri arasında yer almaktadır. Yapay zekâ (YZ) ile birlikte artırılmış gerçeklik (AR), sanal gerçeklik (VR), hologram teknolojileri ve giyilebilir teknoloji gibi...
28.05.2025
2025 yılının ilk dört ayında Türkiye ekonomisinde bütçe açığı derinleşmeye devam etti. Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın verilerine göre, Ocak-Nisan döneminde bütçe açığı tam 885,5 milyar liraya ulaştı. Harcamalar arttı, gelirlerin büyük kısmı halktan toplanan dolaylı vergilerden sağlandı. Devlet, eğitime ve...
27.05.2025
Türkiye ekonomisinin dış finansman ihtiyacı son dönemde yeniden dikkat çekmeye başladı. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) tarafından Mart 2025 dönemine ilişkin yayımlanan verilere göre, özel sektörün yurt dışından sağladığı toplam kredi borcu önemli bir artış göstererek 182,6 milyar dolara ulaştı....
27.05.2025
Geleneksel planlama anlayışı, sanayi ve konut alanlarını birbirinden mekânsal olarak ayırarak sanayi sektörünün faaliyetlerinden kaynaklı oluşabilecek çevresel etkilerden konutları uzak tutmayı amaçlamaktadır. Bu yaklaşım günümüzün çevre mevzuatları, kamuoyu hassasiyetleri, sanayi bölgelerinin ve tesislerinin yapmak zorunda olduğu çevresel yatırımlar, teknolojik gelişmeler,...
26.05.2025
Türkiye’nin enerji sahasında son yıllarda attığı adımlar meyvesini vermeye başlıyor. Güneydoğu Anadolu’daki petrol arama çalışmaları, şimdiye dek görülmemiş ölçekte bir potansiyelin kapısını araladı. ABD merkezli büyük petrol şirketlerinden Continental Resources, Diyarbakır Havzası’nda yürütülen incelemeler sonucunda bölgede 6,1 milyar varil kaya...
25.05.2025
Dünya genelinde ham çelik üretimi, 2024 yılının nisan ayı verilerine göre, geçtiğimiz yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 0,3 oranında azalarak 155,7 milyon tona gerilemiştir. Bu küçülme, küresel sanayi üretimi ve ekonomik büyüme dinamiklerinin çelik talebine yansımasının yanı sıra, bazı ülkelerdeki...
24.05.2025
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) tarafından her ay düzenli olarak yayımlanan Konut Fiyat Endeksi (KFE), konut piyasasının genel görünümünü ortaya koyan en önemli göstergelerden biri olma özelliği taşıyor. 2025 yılı Nisan ayına ait veriler, konut fiyatlarında hem aylık hem yıllık...
23.05.2025
ABD’nin eski başkanı ve 2024 seçimleri için Cumhuriyetçi Parti’nin güçlü adayı olan Donald Trump, yeniden sahnede. Bu kez mesajı net: Amerika ile ticaret yapmak isteyen herkes bedelini ödeyecek. Gümrük vergilerini yeniden gündeme taşıyan Trump, “önümüzdeki haftalarda” çok sayıda ülkeye yönelik...
22.05.2025
Mart 2025 dönemine ilişkin inşaat üretim verileri yayımlandı ve sektördeki son durumu ortaya koyan önemli rakamlarla karşı karşıyayız. Genel hatlarıyla baktığımızda, inşaat sektöründe yıllık bazda güçlü bir büyüme olduğunu görüyoruz. Ancak aylık bazda yaşanan düşüş, sektörün kısa vadeli dinamiklerine dair...
21.05.2025
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Mart 2025 dönemine ilişkin ücretli çalışan istatistiklerini kamuoyuyla paylaştı. Verilere göre, sanayi, inşaat ve ticaret-hizmet sektörleri toplamında ücretli çalışan sayısı, Mart 2025’te bir önceki yılın aynı ayına göre %0,6 oranında arttı. Bu artışla birlikte toplam ücretli...
20.05.2025
Hükümet kayıt dışı ve vergi kaçağını önlemek amacıyla bir süreden bu yana uygulamaya koyduğu tedbirlere bir yenisini daha eklediğini Hazine ve maliye bakanı Sn. Mehmet Şimşek vasıtasıyla açıkladı. Yeni uygulamaya göre geçici değil kalıcı olmak üzere bütün sebze ve meyve...
19.05.2025
Yüksek enflasyonla yaşamaya başladığımız yaklaşık üç yılı aşan bir süreden bu yana hepimiz enflasyondan korunmak, alım gücümüzü düşürmemek, aile bütçemizi en az zararla dengelemek, hayat pahalılığından en az etkilenmek gibi ekonomi verilerini sürekli olarak takip etmeye başladık ve günümüzde de...
19.05.2025
Bir ulusun kaderini değiştiren, bir milletin yeniden ayağa kalkmasını sağlayan bir tarihtir 19 Mayıs… Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün Samsun’a çıkarak yaktığı bağımsızlık meşalesi, sadece bir kurtuluşun değil; aynı zamanda çağdaş bir toplumun ve üretken bir Türkiye’nin temel taşıdır. Bugün, 105...