Azerbaycan’daki seçimlerin bölgeye etkisi ne olacak?

Azerbaycan’da Cumhurbaşkanlığı seçimi 7 Şubat’ta yapılacak. 

Cumhurbaşkanlığı Güvenlik ve Dış Politikalar Kurul Üyesi, Türkiye Azerbaycan Dostluk İşbirliği ve Dayanışma Vakfı Başkanı Prof. Dr. Aygün Attar, Azerbaycan’daki seçimleri ve bölgenin geleceğine etkisini yazdı.

CAN KELİMESİYLE ÖZDEŞLEŞEN ÜLKE: AZERBAYCAN

Prof. Dr. Aygün Attar’ın yazısı şöyle: 

Azerbaycan bizim için Can kelimesi ile özdeşleşen kardeş ülkedir. Dostur müttefiktir özdür Azerbaycan.

Devlet başkanlarımız ve resmî yetkililer tarafından uluslararası ilişkilerin dayandığı varsayımların fevkinde değerlendirilen milletçe kalbimizde özel yeri olan Can Azerbaycan cumhurbaşkanı seçimlerine sayılı günler kaldı.

Azerbaycan seçimlerini duygusal bağlarımızın ötesinde bölgesel konumu ve jeopolitik 
önemi nedeniyle tahlil edersek karşımıza havzanın petrol ve doğalgaz kaynaklarının kullanılmasına yönelik doğru stratejiyi belirleyerek, ülkenin ulusal çıkarlarını uluslararası bazda giderek artan enerji ihtiyaçları ile uzlaştırmış ve bu bağlamda güvenilir bir ortak imajı kazanmış, ulusal iktisadi ve mali temettüleri güçlendirmek suretiyle uluslararası etkinliğini yükseltmiş olan bir ülke çıkıyor.

AZERBAYCAN GAZININ AVRUPA’YA AKIŞININ ÖNEMİ

Dünya üzere alternatif enerji kaynağı olarak kabul edilen Hazar Denizi bölgesinde petrol ve doğalgaz üretimine ilişkin temel risklerden biri üretilen ürünün dünya pazarlarına güvenli ve serbest güzergahlarla sevk edilmesi ile ilgilidir. Bu açıdan bakıldığında Azerbaycan ve taraftarlarının ürettiği petrol ve doğalgaz ürünlerini dış pazarlara ihraç etme ve ihracat rotalarını çeşitlendirme açısından daha avantajlı bir konumdadır.
Hazar gazının alternatif yollardan Avrupa ülkelerine ihracatı, sadece Azerbaycan’ın değil, tüm Hazar havzası ülkelerinin doğalgaz ihracatına ilişkin risklerini ciddi oranda azaltmış ve jeoekonomik güvenilirliğini artırmıştır. Bunun yanı sıra Güney Gaz Koridoru ve “Şahdeniz-2” projesinin hayata geçirilmesi ile Azerbaycan doğalgazının Avrupa pazarına çıkarılması bu güvenilirliği daha da güçlendirmiştir.

Azerbaycan, Güney Doğalgaz Koridoru aracılığıyla Avrupa’ya yakıt sağlayarak Avrupa’nın enerji güvenliğinin istikrara kavuşmasında önemli bir rol oynamaktadır.

Batı ile Rusya arasındaki jeopolitik çatışma ve enerji kaynaklarının jeopolitik araca dönüşmesi ortamında Azerbaycan’dan Avrupa’ya kesintisiz enerji akışı Batı’nın rekabet gücünü artırmıştır.

Azerbaycan, İran ve Rusya gibi bölge devletleriyle çevrili olmasına rağmen Avrupa’ya karşı enerji güvenliği ile ilgili yükümlülüklerini yerine getirmiştir.

“AVRUPA’NIN AZERBAYCAN’I GÜVENİLİR ORTAK OLARAK ADLANDIRMASI TESADÜF DEĞİL”

Azerbaycan Cumhurbaşkanı bundan 100 yıl sonra bile Azerbaycan’ın ortaklar için güvenilir ve önemli bir ortak olacağını belirtmiştir. Bu bağlamda Avrupa Komisyonu’nun Azerbaycan’ı güvenilir bir ortak, Avrupa Birliği Enerji Komisyonu’nun da Azerbaycan’ı “Pan-Avrupa Doğalgaz tedarikçisi” olarak adlandırması da tesadüf değildir.

2022 yılının Temmuz ayında Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ve Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen’iniştiraki ile Azerbaycan ile Avrupa Birliği arasında enerji alanında Stratejik Ortaklığa İlişkin Mutabakat Zaptı, Aralık ayında ise Bükreş’te “Azerbaycan Cumhuriyeti, Gürcistan, Romanya ve Macaristan Hükümetleri arasında yeşil enerji kalkınması ve nakli alanında stratejik ortaklık anlaşması” imzalanmıştır. Ayrıca, 2022 yılının Ekim ayında Bulgaristan’ın başkenti Sofya’da “Yunanistan-Bulgaristan Doğalgaz Ara Bağlantı Kısmı” (IGB) açılış töreni düzenlenmiştir. 2023 yılı Nisan ayının 25-de Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’in Bulgaristan’a yaptığı resmi ziyareti sırasında “Bulgartransgaz” (Bulgaristan), “Transgaz” (Romanya), FGSZ (Macaristan) ve “Eustream” (Slovakya) ile Azerbaycan Cumhuriyeti Devlet Petrol Şirketi (SOCAR) arasında “İşbirliğinin Geliştirilmesine İlişkin Mutabakat Zaptı” imzalandı. İmzalanan akitle, Azerbaycan’dan Avrupa’ya ilave doğalgaz tedariki konusunda 4 nakil sistemi operatörü ile SOCAR arasındaki işbirliği koşulları belirlenmektedir.

“AZERBAYCAN ULAŞIM MERKEZİ HALİNE GELDİ”

Azerbaycan hem Avrasya’nın giriş kapısı, hem Doğu-Batı ulaşım ve komünikasyon koridorlarının merkezi devleti olarak değerlendiriliyor. Azerbaycan’dan geçen tarihi İpek Yolu, ülkenin  lojistik alanında kadim geleneklere sahip olduğunu göstermektedir. Ülke enerji ve ticaret yollarının kesişme noktasında yer almakta olup gelişmiş altyapısıyla bir ulaşım merkezi haline gelmiştir. 

Kadim İpek Yolu’nun hayata döndürülmesinde konusunda önemli yere sahip Azerbaycan, aynı zamanda Bakü-Tiflis-Kars (BTQ) demiryolunun, “Kuzey-Güney”, “Doğu-Batı” Uluslararası Ulaşım Koridorlarının girişimcisi ve uygulayıcısı olarak öne çıkmaktadır. Azerbaycan, Doğu ile Batı arasında bir kapı görevi görmesinin yanı sıra, Kuzey ile Güney’i birbirine bağlayan önemli bir geçiş merkezidir. 

Azerbaycan’ın küresel ve bölgesel jeopolitik ağırlığını artıran ana faktörlerden biri, kendine yeten bir ekonomiye, maddi ve insan kaynaklarına, milli iradeye, halk tarafından desteklenen bir hükümete, güçlü bir güvenlik sistemine ve diğer zaruri kurumlara sahip olması, tüm bunlara dayanarak bağımsız bir iç ve dış politika yürütmektedir.

Karabağ Zaferi ile işgalden azad edilmiş topraklarda yeni yatırımlar yaparak petrol ve doğal gaz dışında ülke bütçesine kaynak yaratan Azerbaycan yönetimi son yıllarda yaşanan küresel salgın, makroekonomik istikrarsızlıklar ve İkinci Karabağ Savaşı da dahil olmak üzere savaşlara rağmen bu krizleri ekonomik açıdan en az hasarla atlatmıştır.

Azerbaycan,enerji kaynakları açısından zengin olmasına ve dünyada enerji kaynakları ihracatçısı olarak bilinmesine rağmen yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımına da önem vermiştir. 

Aynı zamanda AC cari yılda BM İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi – “COP29” Taraflar Konferansının 29. oturumuna da ev sahipliği yapacaktır. Bu sadece dünya toplumunun dikkatini çekmekle kalmayacak, aynı zamanda Azerbaycan’a uluslararası iklim işbirliğinde kilit oyuncu olarak yeni bir statü kazandıracaktır. Dünya toplumunun güvenini ve Azerbaycan’ın uluslararası düzeydeki mevcut başarısını ilk göstergelerinden biri, Ermenistan ve Bulgaristan’ın Azerbaycan lehine adaylıktan çekilmesidir.
Azerbaycan, Türkiye ile birlikte Güney Kafkasya bölgesini kalkındıracak 3+3 formülü ile tüm komşu ülkelerin ekonomik refahını  temin  edecek bir proje önerinde bulundu.

AZERBAYCAN VE TÜRKİYE ELİNİ TAŞIN ALTINA KOYDU

Bölgenin kaderini değiştirmek için elini taşın altına koyan Azerbaycan ve Türkiye devlet başkanları her seferinde işbirliği yönünde çağrılarını yenilemekteler. Ayrıca Asya ile Avrupa arasındaki lojistik transferi üstlenen ve Zengezur Koridoru ile dünya ülkeleri arasında  tenasüp oluşturmaya talip olan Azerbaycan, Türkiye’nin kıtalar arası  önemli enerji geçiş alanı olmasını sağlayan projeleri gündeminden düşürmüyor.

Batı ile Rusya arasındaki jeopolitik çatışma ve Rusya’ya uygulanan yaptırımlar nedeniyle İran’ın nükleer programı nedeniyle uyguladığı yaptırımlar nedeniyle Kuzey Koridoru ve Güney Rotası’nın geçerliliğinin kalmaması, Azerbaycan’dan geçen Orta Koridor’un önemini artırıyor. Halihazırda Orta Koridor, Kazakistan-Azerbaycan-Gürcistan-Türkiye’nin oluşturduğu Trans-Hazar Uluslararası Taşımacılık Koridoru sayesinde faaliyet göstermektedir. Azerbaycan, bu koridorun nakil kapasitesini artırmak amacıyla Hazar Denizi’ndeki limanlarına ve Bakü-Tiflis-Kars demiryoluna yatırımlarını artırıyor.

Halkın  iradesinin sandığa yansıttığı tercih  sonucunda  seçilecek olan devlet Başkanı  Azerbaycan ‘ın savaş sonrası yeni, şahlanış döneminin itibarnamesini de elinde tutarak yeni bir dönem başlatacaktır.

Mevcut Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’in tabiriyle “Azerbaycan, tarihi bir dönemi  Karabağ Zaferi ile taçlandırarak geride buraktı.Şimdi yeni bir şahlanma dönemi Azerbaycan’ı bekliyor.”

Yolun açık uğurların bol zaferlerin daim olsun, Azerbaycan.

Not: Can Azerbaycan’daki 7.Şubat seçimleri kardeş ülkemizin geleceği kadar bölgesel jeopolitik dengeler açısından da oldukça önemlidir. Azerbaycan Türklerinin şu görevi de alnının akıyla yapacağına olan inancımız ve sandık sonuçlarına yani halkın iradesine duyduğunuz sayfayla seçimin kutlu olsun, Can Azerbaycan diyoruz.