İSRAİL İRAN SAVAŞININ PİYASALARA ETKİLERİ VE OLUŞABİLECEK RİSKLER

İsrail’in İran’da gerçekleştirdiği “Yükselen Aslan” operasyonu, bölgedeki jeopolitik tansiyonu tavan yaptırırken, dünya finans piyasalarında da sert dalgalanmalara yol açtı. İsrail’in Natanz nükleer tesisi başta olmak üzere Tahran civarındaki kritik hedeflere düzenlediği hava saldırısı, İran’ın nükleer programını doğrudan vurmayı amaçlayan bugüne kadarki en kapsamlı harekât olarak dikkat çekiyor. Bu gelişme, Orta Doğu’da geniş çaplı bir çatışmanın kapıda olduğu endişelerini büyüttü.

Piyasalarda İlk Şok: Avrupa Borsalarında Sert Düşüşler

Operasyonun hemen ardından Avrupa borsalarında ciddi panik yaşandı. Euro STOXX 50 endeksi yüzde 1,5 değer kaybı yaşarken, Almanya DAX, Fransa CAC 40, İtalya FTSE MIB ve İspanya IBEX 35 borsaları yüzde 1,3 ile 1,7 arasında düşüş gösterdi. Özellikle bankacılık sektörü yatırımcılardan en fazla tepkiyi aldı. Deutsche Bank, UniCredit ve İspanyol bankaları yüzde 2’nin üzerinde değer kaybetti. Bunun anlamı, yatırımcıların bölgedeki belirsizliğin büyümesiyle birlikte riskli varlıklardan kaçınmaya yöneldiği, likidite ihtiyacının arttığı ve finans sektörüne güvenin sarsıldığıdır.

Enerji Fiyatlarında Keskin Artış ve Güvenli Liman Talebi

Jeopolitik risklerin artması, özellikle enerji piyasalarında fiyatları hızla yukarı çekti. Brent petrol fiyatı yüzde 5’i aşan artışla 73 dolar seviyelerine yükseldi. West Texas Intermediate (WTI) ise 71,5 dolara çıktı. Haftalık bazda yüzde 10’u aşan bu artış, Ekim 2022’den beri görülen en güçlü yükseliş olarak kayda geçti. Petrol fiyatlarındaki yükseliş, petrol şirketlerinin hisselerinde de karşılık buldu; İtalyan Eni ve İspanyol Repsol hisseleri yüzde 2 civarında değer kazandı.

Doğal gazda da benzer hareketlilik yaşandı. Hollanda TTF vadeli işlemlerinde yüzde 2 artış gözlendi. Bu durum, enerji arzı konusunda piyasalarda ciddi endişeler oluştuğunu gösteriyor. Enerji fiyatlarındaki bu yükseliş, enerji ithalatçısı ülkeler için maliyetlerin artacağı ve enflasyonist baskıların yükseleceği anlamına gelir.

Altın ise “güvenli liman” olarak yatırımcıların ilk tercihi oldu. Ons başına 3.430 dolara kadar yükselen altın, tüm zamanların rekor seviyesine yaklaşarak, yatırımcıların riskten kaçış eğilimini net biçimde ortaya koydu. Dolar da kısa süreli düşüşlerin ardından güçlenerek özellikle Euro ve Pound karşısında toparlandı.

Yerel Para Birimlerinde Baskı ve Bölgesel Dalgalanmalar

İsrail şekeli dolar karşısında yüzde 1,8 değer kaybederek Ekim 2023’teki Hamas saldırısından beri en sert günlük kaybını yaşadı. Benzer şekilde, Orta Doğu ve gelişmekte olan piyasalardaki para birimleri de dolar karşısında baskı altında kalabilir. Türkiye gibi enerji ithalatçısı ve bölgesel belirsizliklerden etkilenen ekonomilerde döviz kurlarında oynaklık artabilir.

Uzun Vadeli Riskler ve Enerji Güvenliği Tehdidi

Henüz petrol üretiminde somut bir aksama yaşanmasa da analistler çatışmanın tırmanması durumunda Hürmüz Boğazı’nda petrol nakliyesinde ciddi kesintiler olabileceğine dikkat çekiyor. Bölgeden günlük 14 milyon varile yakın petrol geçiyor. Eğer sevkiyat durursa, petrol fiyatları kısa sürede varil başına 120 dolara kadar çıkabilir. Bu da 2008 finans krizinden beri görülmemiş bir enerji şokuna işaret eder. Böyle bir fiyat artışı, küresel enflasyonun daha da yükselmesine ve ekonomik büyümenin yavaşlamasına neden olur.

Türkiye ve Dünya Ekonomisine Etkileri

Türkiye için bu gelişmeler, enerji maliyetlerinin artması nedeniyle üretim ve lojistikte ek yük anlamına gelir. Döviz kurlarındaki oynaklık, enflasyonist baskıları tetikleyebilir ve ekonomik büyümeyi olumsuz etkileyebilir. Ayrıca küresel piyasalardaki belirsizlik yatırımcı iştahını zayıflatır, yabancı sermaye girişleri azalabilir.

Dünya genelinde ise risk algısının artması, yatırımcıların güvenli limanlara yönelmesi ve emtia fiyatlarının yükselmesi beklenir. Merkez bankalarının para politikalarında temkinli davranmaları ve finansal istikrarı sağlamak için hazırlıklı olmaları gerekecek.

Sonuç

İsrail’in İran’a yönelik kapsamlı saldırısı, sadece bölgesel değil, küresel piyasalarda da dalgalanmalara neden oldu. Enerji ve finans piyasalarında artan riskler, yatırımcıların önümüzdeki dönemde daha temkinli ve volatil bir ortamla karşı karşıya kalacağını gösteriyor. Jeopolitik gelişmelerin yakından izlenmesi, risk yönetimi açısından kritik önem taşıyor.

Kaynak: Sanayi Haber Ajansı