EYLÜL 2025 İMALAT SANAYİ KAPASİTE KULLANIM ORANI

Türkiye ekonomisinin nabzını tutan göstergelerden biri olan kapasite kullanım oranı (KKO), eylül ayında yeniden yükselişe geçti. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) açıkladığı verilere göre, imalat sanayisinde kapasite kullanımı ağustos ayına kıyasla 0,5 puan artarak yüzde 74 seviyesine ulaştı. Mevsim etkilerinden arındırılmış oran da benzer şekilde 0,2 puanlık sınırlı bir artışla yüzde 73,8’e çıktı.

Kısacası, yaz aylarında üretimde yaşanan yavaşlamanın ardından sanayide eylül itibarıyla küçük de olsa bir toparlanma sinyali ortaya çıktı. Ancak bu toparlanma, yılın genel seyrine bakıldığında geçmiş yıllara kıyasla daha zayıf bir tabloyu gizlemiyor.

1821 İşletmeden Gelen Veriler: Küçük Değişimler, Büyük Anlamlar

TCMB’nin düzenlediği İktisadi Yönelim Anketi’ne bu yıl eylülde 1821 imalat sanayi işletmesi katıldı. Bu işletmelerin verdiği cevaplar toplulaştırıldığında ortaya çıkan tablo, üretimin hangi ölçüde mevcut kapasiteye dayanarak sürdürüldüğünü net biçimde ortaya koyuyor.

KKO, aslında üretim potansiyelinin ne kadarının hayata geçirildiğini gösteriyor. Oranın yüksek çıkması, fabrikaların makinelerini ve işgücünü daha yoğun kullandığını; düşük çıkması ise üretimde boş kapasite kaldığını anlatıyor. Eylülde açıklanan veriler, sanayicilerin geçen aya göre daha fazla kapasite kullandığını, ancak yıl genelinde önceki yıllara göre daha düşük bir seviyede üretim yaptığına işaret ediyor.

2024–2025 Karşılaştırması: Zayıflayan Tempo

Yayınlanan tablo, imalat sanayisinin geçen yılki performansıyla bu yılki eğilimlerini yan yana koymamıza imkân tanıyor. 2024 yılında kapasite kullanım oranı çoğunlukla yüzde 75’in üzerinde seyretmişti. Oysa 2025’in ilk dokuz ayında bu oran genellikle yüzde 74’ün altında kaldı.

Ocak 2024’te %76,2 olan oran, 2025’in aynı ayında %74,6’ya indi.

Mart 2024’te %76,2, 2025’te %74,4’e düştü.

Eylül 2024’te %74,9 olan KKO, 2025’in eylülünde %74’e geriledi.

Yani bir yıl öncesine kıyasla sanayi kapasitesinin kullanımı neredeyse her ay 1,5–2 puanlık düşüşlerle aşağıya kaymış durumda. Özellikle 2025 yaz aylarında görülen %73,5–74 bandı, ekonomideki yavaşlamayı net biçimde ortaya koyuyor.

Bununla birlikte ağustosta görülen %73,5’lik dip seviyeden sonra eylülde %74’e çıkış, sınırlı da olsa bir toparlanmaya işaret ediyor.

Neden Daha Düşük?

Bu tabloyu anlamak için hem iç hem de dış etkenlere bakmak gerekiyor.

Küresel Talepte Zayıflama: Dünya ekonomisinde büyümenin hız kesmesi, özellikle Avrupa’daki durgunluk, Türk sanayisinin ihracat siparişlerini sınırlıyor. Bu da fabrikaların kapasitelerini tam olarak kullanmasını engelliyor.

Yüksek Maliyetler: Enerji fiyatlarındaki artış, işçilik giderleri ve finansman maliyetleri sanayicilerin üzerindeki yükü ağırlaştırıyor. Bu maliyet baskıları, üretim planlarını daraltmalarına yol açıyor.

Yurt İçi Talep Koşulları: İç pazarda tüketici güveninin zayıf seyretmesi, özellikle dayanıklı tüketim malları ve yatırım malları üreticilerini daha ihtiyatlı olmaya zorluyor.

Eylül Artışı Ne Anlama Geliyor?

Eylülde görülen artış küçük olsa da ekonomik göstergelerde bazen küçük değişimlerin büyük anlamları olabilir. Ağustos ayındaki en düşük seviyeden çıkış, sanayide moral yaratabilecek bir gelişme. Özellikle otomotiv, tekstil ve gıda sektörlerinde gözlenen yeni siparişler, kapasite kullanımına yansımış durumda.

Ancak bu artışı bir trend değişimi olarak yorumlamak için henüz erken. Çünkü yılın kalan aylarında –özellikle ekim ve kasımda– kapasite kullanımının yeniden %74’ün altına kayma ihtimali de masada.

Önümüzdeki Döneme Dair Beklentiler

Sanayiciler açısından önümüzdeki aylarda en kritik soru, bu toparlanmanın kalıcı olup olmayacağı. Eğer küresel talep tarafında canlanma olmazsa, kapasite kullanımındaki yükselişin sınırlı kalması bekleniyor. Buna karşılık iç piyasada kredi koşullarının gevşemesi ve yatırım iştahının artması, sanayicilere yeni bir nefes alanı açabilir.

Ekonomistler ise 2025 yılının genelinde imalat sanayisinin 2024’e kıyasla daha düşük kapasiteyle çalışacağı görüşünde birleşiyor. Bu durum, büyüme performansının da önceki yıllara göre daha ılımlı kalacağına işaret ediyor.

Sonuç

Eylül 2025’te kapasite kullanım oranında gözlenen artış, imalat sanayisinin “yavaşlayan tempoya rağmen canlı kalma çabası” olarak özetlenebilir. Her ne kadar geçen yıla kıyasla üretim potansiyelinin daha azı kullanılıyor olsa da sanayicilerin zorlu koşullar altında bile üretimlerini sürdürdüğü görülüyor.

Türkiye ekonomisi açısından bu veriler hem dayanıklılığın hem de kırılganlığın aynı anda var olduğunu hatırlatıyor. Bir yandan sanayi, maliyet baskıları ve dış talepteki daralma nedeniyle zorlanırken; diğer yandan kapasiteyi artırma yönünde sinyaller veriyor.

Kısacası, eylülde gelen küçük artış, ekonomideki belirsizlikler arasında sanayinin “biz buradayız” mesajı olarak okunabilir.

Kaynak: Sanayi Haber Ajansı