BÜTÇEDEN FAİZE, LÜKS HARCAMALARA MİLYARLAR AKTI

2025 yılının ilk dört ayında Türkiye ekonomisinde bütçe açığı derinleşmeye devam etti. Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın verilerine göre, Ocak-Nisan döneminde bütçe açığı tam 885,5 milyar liraya ulaştı. Harcamalar arttı, gelirlerin büyük kısmı halktan toplanan dolaylı vergilerden sağlandı. Devlet, eğitime ve sağlığa ayırdığından fazlasını faize harcadı. Örtülü ödenek ve lüks kalemlerdeki milyonlarca liralık giderler ise israf tartışmalarını yeniden alevlendirdi.

FAİZ GİDERLERİ UÇUŞTA: SAĞLIK VE EĞİTİMİN ÖNÜNE GEÇTİ

Nisan ayında yapılan her 100 liralık harcamanın 23 lirası faize gitti. Bu oran geçen yıl aynı ayda 15 lira düzeyindeydi. Faiz yükü, sadece bir yılda büyük artış gösterdi. Nisan ayında faiz harcaması 260,6 milyar lirayı buldu. Bu da geçen yılın aynı ayına göre yüzde 129’luk bir artış demek.

Ocak-Nisan döneminde toplam faiz harcaması 724,6 milyar lira oldu. Bu rakam, geçen yılın aynı dönemine göre neredeyse iki kat fazla. Eğitim ve sağlık gibi halkın temel ihtiyaçlarını ilgilendiren alanlara yapılan harcamaları bile geçti. Dört ayda eğitime 584,6 milyar TL, sağlığa ise 360,6 milyar TL ayrılırken, faize harcanan para bu iki kalemin toplamına yaklaşmış durumda.

VERGİ YÜKÜ HALKIN SIRTINDA: ÖTV VE KDV LİDER

2025 yılının ilk dört ayında toplam 2,81 trilyon lira vergi toplandı. Bu vergilerin yaklaşık yüzde 53’ü, yani 1,49 trilyon lirası KDV ve ÖTV gibi dolaylı vergilerden oluştu. Yani vatandaşın cebinden çıkan her alışverişte, akaryakıt alımında ya da hizmet tüketiminde ödediği vergiler, bütçenin ana gelir kaynağı oldu.

Bankacılık işlemlerinden alınan Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi (BSMV) de bu dönemde yükseldi. Ocak-Nisan arasında bu kalemden 122,9 milyar TL gelir elde edildi. Geçen yıl aynı dönemde bu rakam 93,3 milyar TL idi. Artış oranı yüzde 80 seviyesinde.

TASARRUF YOK: TAŞITTAN UÇAĞA, TANITIMDAN BASKIYA MİLYARLAR

Bütçede gelirlerin bu kadar büyük kısmı vatandaştan toplanırken, harcamalarda ise ciddi bir tasarruf yapılmadı. Özellikle taşıt ve uçak kiralama, baskı işleri ve tanıtım gibi kalemlerde milyonlar harcandı.

Taşıt kiralama giderleri yılın ilk dört ayında 1,32 milyar lirayı buldu. Nisan ayında bu kalem için 382,2 milyon TL ödeme yapıldı.

Uçak kiraları ise Ocak-Nisan döneminde toplamda 925,6 milyon TL oldu. Aylık ortalama 230 milyon liranın üzerinde bir harcama yapıldı.

Yalnızca taşıt ve uçak kiralarına toplamda 2,25 milyar TL harcandı. Bu rakam geçen yıl da yüksekti ama bu yıl daha da arttı.

Baskı ve cilt giderleri için ise dört ayda 1,25 milyar lira para harcandı.

SEÇİM BİTTİ, TANITIM HARCAMASI DÜŞTÜ

Kamuoyunun en çok tartıştığı harcama kalemlerinden biri olan temsil, tanıtma ve ağırlama giderleri ise seçim sonrası azaldı. 2024 Mart ayındaki yerel seçim sürecinde bu kalemden 714,5 milyon TL harcanmıştı. 2025’in ilk dört ayında toplam harcama 267,8 milyon TL oldu. Bu fark, seçim dönemlerinde yapılan harcamaların olağan dışı boyutunu bir kez daha gösterdi.

SARAY’IN HARCAMALARI DİKKAT ÇEKTİ

Cumhurbaşkanlığı harcamaları ve örtülü ödenek giderleri, bütçenin en çok sorgulanan başlıklarından biri olmayı sürdürüyor. Hesabı sorulamayan kalem olarak bilinen örtülü ödenek harcaması, sadece Nisan ayında 1,64 milyar TL oldu. Dört aylık toplam ise 4,96 milyar TLye ulaştı.

Saray’ın doğrudan yaptığı harcamalar ise aynı dönemde 5,36 milyar TLyi buldu. Bu rakam, Cumhurbaşkanlığı için ayrılan toplam yıl bütçesinin yüzde 32’sine denk geliyor. Ortalama olarak her ay 1,34 milyar TL, yani dakikada 31 bin TL harcama yapıldığı hesaplanıyor.

SONUÇ: HALK VERGİ VERİYOR, DEVLET FAİZ ÖDÜYOR

2025’in ilk dört ayı, Türkiye bütçesinde yaşanan dengesizliğin ve öncelik sorunlarının net bir fotoğrafını ortaya koydu. Faiz harcamaları, eğitim ve sağlık gibi temel kamu hizmetlerini geçti. Gelirin büyük kısmı, halktan toplanan tüketim vergilerinden sağlandı. Buna rağmen lüks harcamalar ve israf devam etti.

Devletin gelir yapısı daha çok vatandaşa yüklenirken, gider tarafında tasarruf yerine yüksek borçlanma ve gösterişli kalemler öne çıkıyor. Bütçede yaşanan bu tablo, ekonomideki kırılganlığı derinleştiriyor. Gerçek bir iyileşme için faiz bağımlılığının azaltılması, gelirlerin daha adil toplanması ve kamu harcamalarının etkin kullanılmasına ihtiyaç var.

Kaynak: Sanayi Haber Ajansı