EKİM AYI İŞGÜCÜ İSTATİSTİKLERİ

İşsizlik denince hepimizin aklına iş arayıp da bulamayan kesim gelmektedir. Hâlbuki işsizlik oranları hesaplanırken 15 yaşından daha büyük,15 gün içinde çalışmaya hazır kişiler baz alınmaktadır. İş bulmaktan ümidini kesmiş olanlar, engelliler, öğrenciler, ev hanımları bu hesaba dahil edilmemektedir.

Türkiye istatistik kurumu her ay işsizlik rakamlarını kamuoyu ile paylaşmaktadır. TÜİK bu hesaplamaları yaparken uluslararası emek örgütünün hesaplama yöntemini kullanmaktadır. İşsizlik hesapları yapılırken geniş tanımlı işsizlik, dar tanımlı işsizlik, farklı yaş gruplarına göre işsizlik, cinsiyete göre işsizlik hesaplamaları da yapılmaktadır.

15 yaş ve üzerinde ve 15 gün içinde işe başlamaya hazır olanların sayısı dar tanımlı işsizlik olarak tanımlanır. Geniş tanımlı işsizlik ise mevsimlik işsizler ile iş aramaktan vazgeçenlerin de eklenmesi ile bulunan işsizlik oranıdır.

TÜİK in hesaplamalarında son üç ayda iş arayan ve 15 gün içinde istihdamı sağlanacak kişiler hesaba dahil edilir. Bu hesaplamalar yapılırken iş bulma ümidi olmayan ve 3 aydır iş aramayı bırakan, iş bulursa çalışacak kişiler, mevsimlik işçiler, hali hazırda işi olduğu için iş aramayanlar, ev kadını olanlar, öğrenci olanlar, engelli oldukları için çalışamayanlar ve emekli vatandaşlar ise işsiz tanımı içinde yer almamaktadır. Formüle edilecek olursa;

İşsizlik Oranı = Son 3 ayda iş arayan ve 15 gün içinde işe başlayabilecek durumda olanlar / Toplam iş gücü

TÜİK sisteminde sadece son üç ay içinde iş arayanlar işsizlik rakamlarına dahil edildiği için sonuç gerçek işsiz sayısından uzak olabilir.

İşsizlik oranı hesaplamaları bir ülkenin ekonomik olarak geleceğe dair kararlar verilmesinde etkilidir. İşsizlik oranının yüksek olması ülkede ekonomik gelişmelerin olumsuz olduğunu, işsizlik oranının düşük olması ise ekonomik açıdan olumlu gelişmedir. Özellikle yabancı yatırımcılar açısından önemli bir makro göstergedir.

İşsizliğin düşürülebilmesi için devlet tarafından iş alanlarının açılması, özel sektörün özellikle üretim işletmelerinin faaliyetlerinin genişlemesi için teşvik alanlarının genişletilmesi gerekir. Ayrıca iş gücüne dahil olan insanların eğitimi de işsizliğin azalmasında önemli bir faktördür. İşletmelerin kredi veya eğitim ile desteklenmesi, yeni iş olanaklarının doğmasına ve işsizliğin azalmasına sebep olacaktır.

Günümüzde personel eğitimleri bazı kurum hüviyetine gelmiş işletmeler tarafından yapılmaktadır. Ancak genellikle patron işletmelerinde bu konuya verilen önem yeterli değildir. Hâlbuki eğitimli bir personelin işgücüne katkı sağlayacağı kesindir.

Ülkemizde 213 tane üniversitemiz yurdun dört bir yanına dağılmış durumdadır ve bu üniversitelere bağlı birçok fakülte çeşitli branşlarda her yıl binlerce mezun vererek iş hayatına katılım sağlamaktadır. Ancak her üniversite mezunu iş bulmakta şanslı veya yeterli olmayabilir. Çünkü her üniversite mezunu en az bir yabancı dil bilmektedir ve rekabetin hızlı olduğu bir ortamda aranan eleman olabilmek için en az 2 yabancı dil, mastır hatta doktora gerekmektedir. Dolayısıyla her şeyi devletten beklemek yerine öğrencilerimizin üniversite yıllarında zamanlarını iyi değerlendirmeleri, çok çalışarak kendilerini geleceğe hazırlamaları gerekmektedir.

Ülkemizde ara eleman yani tekniker, teknisyen sıkıntısı olduğu sanayicilerimiz tarafından zaman zaman dile getirilmektedir. Her yıl üniversite sayımız artmasına rağmen endüstri meslek liseleri yetersiz kaldığı sonucu çıkarılabilir. Millî eğitim bakanlığımız bu konuda çalışmalarını hızlandırmalıdır.

İşsizlik rakamlarının artmasında ülkemize gelen sığınmacıların da etkili olduğu yazılı ve görsel basında yer almaktadır. Bunların birçoğu asgari ücretten daha düşük veya sigortasız (kayıt dışı) çalıştırıldıkları için bazı iş insanlarımız tarafından tercih nedeni olabilir. Bu sebeple kendi insanımız iş ararken yabancıların çalıştırılması ise düşündürücüdür.

İçinde bulunduğumuz dönemde faiz oranlarının yüksekliği nedeniyle özellikle üretim işletmeleri krediye ulaşmakta zorlanmakta, krediye ulaşsa dahi geri ödeme maliyeti yüksek olduğundan işten çıkarılan eleman yerine yeni personel almamayı hatta üretimlerini azaltmayı tercih eder duruma gelmiştir. Son seçimlerden bu yana politika faizlerinin bir yılda %8,5 dan %50 ye kadar yükselmesi sonucunda imalat sanayisinde de son sekiz aydan bu yana daralma gözlenmiştir ve PMI oranı %50 nin altındadır. Düşük faiz döneminden vazgeçilmesi ekonomik açıdan en başta enflasyonla mücadele için olumlu bir karardır ama maalesef düşük faiz uygulaması uzun süre devam etmiş ve karardan dönülmesi geç kalınmış bir durumdur. Hal böyle olunca faizler yükseldiğinden sanayicilerimiz zor durumdadır. Bir başka etken de özellikle ihracat yapan işletmelerimiz, tedarik maliyetleri sürekli olarak artmasına rağmen döviz kurlarının yaklaşık dört aydan bu yana yatay seyretmesidir. Bu yüzden fiyat artırımı yapamayan ihracat işletmeleri zorlanmakta, ihracat siparişleri azalmaktadır. Tüm bu faktörlerin sonucunda maliyetleri minimuma indirmek için işçi çıkarma ve üretimi azaltma yolunu zorunlu olarak seçmişlerdir. İşsizlik rakamları bu yüzden negatif yönlüdür. Önümüzdeki süreçte enflasyon oranının baz etkisiyle de olsa düşme eğilimine girmesi büyük ihtimaldir ve politika faizleri enflasyon oranın ile aynı seviyeye gelmiştir ve faizler düşmeye başlayacak ve üretim maliyetleri de aşağı yönlü hareketleneceğinden işçi alımları tekrar başlayacağında işsizlik oranı azalacaktır.

Aşağıda TÜİK tarafından yayınlanan ekim ayı işgücü istatistikleri yer almaktadır. Ancak aylardır hatta yıllardır TÜİİK in enflasyon hesaplarının güvenilirliği tartışılır duruma gelmişti. Geçtiğimiz günlerde ekonomim gazetesi yazarı Sn. Alaattin Aktaş’ın ortaya çıkardığı TÜİK in enflasyon hesaplarında baz aldığı fiyatlar bu kuruma güvensizliği arttırmıştır. Bu durumda işgücü ve diğer istatistiki bilgiler doğru mudur? Tartışma konusudur. Yukarıda anlatmaya çalıştığım gibi imalat sanayisi sekiz aydan bu yana düşme eğiliminde iken ve işçi çıkarmalar söz konusu iken son iki aydan bu yana işsizliğin azaldığı gözlenmektedir. Üretim azalırken işsizlik nasıl azalıyor veya çalışan sayısı nasıl artıyor sorusu ortadadır ve böyle bir gelişme hesap ve mantık dışıdır. Yani TÜİK hesaplarının (bu ay hariç) tekrar gözden geçirilmesi gerekir.

TÜİK tarafından yayınlanan EYLÜL ayı işgücü istatistikleri aşağıdadır.

Mevsim etkisinden arındırılmış işsizlik oranı %8,8 seviyesinde gerçekleşti

Hane halkı İşgücü Araştırması sonuçlarına göre; 15 ve daha yukarı yaştaki kişilerde işsiz sayısı 2024 yılı Ekim ayında bir önceki aya göre 61 bin kişi artarak 3 milyon 175 bin kişi oldu. İşsizlik oranı ise 0,1 puan artarak %8,8 seviyesinde gerçekleşti. İşsizlik oranı erkeklerde %6,9 iken kadınlarda %12,3 olarak tahmin edildi.

Mevsim etkisinden arındırılmış istihdam oranı %49,9 oldu

İstihdam edilenlerin sayısı 2024 yılı Ekim ayında bir önceki aya göre 156 bin kişi artarak 32 milyon 970 bin kişi, istihdam oranı ise 0,2 puan artarak %49,9 oldu. Bu oran erkeklerde %67,4 iken kadınlarda %32,8 olarak gerçekleşti.

Mevsim etkisinden arındırılmış işgücüne katılma oranı %54,7 olarak gerçekleşti

İşgücü 2024 yılı Ekim ayında bir önceki aya göre 219 bin kişi artarak 36 milyon 146 bin kişi, işgücüne katılma oranı ise 0,3 puan artarak %54,7 olarak gerçekleşti. İşgücüne katılma oranı erkeklerde %72,4 iken kadınlarda %37,4 oldu.

Genç nüfusta mevsim etkisinden arındırılmış işsizlik oranı %16,6 oldu

15-24 yaş grubunu kapsayan genç nüfusta işsizlik oranı bir önceki aya göre 0,3 puan azalarak %16,6 oldu. Bu yaş grubunda işsizlik oranı; erkeklerde %12,6, kadınlarda ise %23,9 olarak tahmin edildi.

Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış haftalık ortalama fiili çalışma süresi 42,5 saat oldu

İstihdam edilenlerden referans döneminde işbaşında olanların, mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış haftalık ortalama fiili çalışma süresi 2024 yılı Ekim ayında bir önceki aya göre 0,1 saat azalarak 42,5 saat olarak gerçekleşti.

Mevsim etkisinden arındırılmış âtıl işgücü oranı %27,6 oldu

Zamana bağlı eksik istihdam, potansiyel işgücü ve işsizlerden oluşan âtıl işgücü oranı 2024 yılı Ekim ayında bir önceki aya göre 1,9 puan artarak %27,6 oldu. Zamana bağlı eksik istihdam ve işsizlerin bütünleşik oranı %18,5 iken işsiz ve potansiyel işgücünün bütünleşik oranı %19,0 olarak tahmin edildi.

TÜİK verileri yukarıdaki şekildedir. Ancak DİSK-AR ın araştırması daha farklıdır. Şöyle ki;

DİSK-AR, TÜİK’in Ekim 2024 Hane halkı İşgücü Araştırması sonuçlarını analiz ederek “İşsizlik ve İstihdamın Görünümü Raporu” nu yayımladı. Raporda, geniş tanımlı işsizliğin 11 milyon 245 bin kişiye ulaştığı ve işsizlikle mücadelede daha etkili politikaların gerekliliği vurgulandı.

TÜİK’in verilerine göre, Ekim 2024’te 15 yaş ve üzerindeki dar tanımlı işsiz sayısı, bir önceki aya göre 61 bin kişi artarak 3 milyon 175 bin kişiye ulaştı. İşsizlik oranı ise yüzde 8,8 olarak açıklandı. Ancak DİSK-Ar’ın TÜİK verilerini geniş tanımlı işsizlik kriterleriyle değerlendirmesi, daha çarpıcı sonuçları ortaya koydu: Geniş tanımlı işsiz sayısı 11 milyon 245 bin kişiye, oranı ise yüzde 27,6’ya çıktı.

Raporda, dar ve geniş tanımlı işsizlik arasındaki makasın son üç yılda giderek büyüdüğü belirtildi. Örneğin, 2022 yılında yüzde 10,3 olan dar tanımlı işsizlik oranı 2024’te yüzde 8,8’e gerilerken, geniş tanımlı işsizlik oranı yüzde 20,4’ten yüzde 27,6’ya yükseldi. Bu dönemde geniş tanımlı işsiz sayısı ise 3 milyon 587 bin kişi arttı.

İŞSİZLİKLE MÜCADELE İÇİN ÖNERİLER

Raporda işsizlikle mücadele için bir dizi öneri yer aldı. DİSK-AR, işsizliği azaltmak ve istihdamı artırmak için şu adımların atılması gerektiğini belirtti:

Çalışma Süresi Kısaltılmalı: Haftalık çalışma süresi gelir kaybı olmaksızın 37,5 saate düşürülmeli, fazla mesai sınırı yıllık 270 saatten 90 saate indirilmeli.

Güvenceli İşler Sağlanmalı: Uluslararası Çalışma Örgütü’nün “insana yaraşır iş” ilkesi temel alınarak güvenceli ve nitelikli iş fırsatları oluşturulmalı.

İşsizlik Sigortası Fonunun Kullanımı Düzenlenmeli: İşsizlik Sigortası Fonu’nun amaç dışı kullanımına son verilmeli, fon yalnızca işsizlere yönelik kullanılmalı. İşverenlere dönük teşvikler sona erdirilmeli.

Kamuda Güvenceli İstihdam Artırılmalı: Kamu istihdamında kadrolu ve güvenceli çalışma modellerine geçilmeli, kamu personeli açığı hızla kapatılmalı.

Ucuz İş Gücüne Son Verilmeli: Çırak, stajyer ve bursiyerlerin ucuz iş gücü olarak kullanılmasına son verilerek, bu gruplara yönelik düzenlemeler iyileştirilmeli.

DİSK-AR, işsizliğin yalnızca dar tanımlı verilerle ele alınamayacağını ve geniş tanımlı işsizlikteki artışın ekonomik ve sosyal politikalarda kapsayıcı adımlar atılmasını gerektirdiğini vurguladı. Kamu istihdamının artırılması, fon kaynaklarının verimli kullanılması ve çalışma sürelerinin düzenlenmesi gibi önlemlerin, işsizliği azaltmada etkili olacağı belirtildi.

Kaynak: SANAYİ HABER AJANSI