EKONOMİ AÇISINDAN 2023 YILI VE 2024 DE BEKLENTİLER

Acısıyla tatlısıyla bir yılı daha geride bırakıyoruz. Ancak 2023 yılı hem ülkemiz hem de dünya için ekonomi açısından unutulmaz olaylarla önemli bir yıl olduğu tartışılmaz. Öncelikle savaşlar, deprem felaketi korona virüs salgınının etkileri ilk akla gelen olaylardır.

Ülkemiz ekonomisi açısından baktığımızda ilk akla gelen tabii ki 6 Şubat 2023 de yaşanan ve 11 ilimizi etkileyen deprem felaketidir. Etki alanı bu kadar büyük ve ekonomiye yükü ciddi derecede yüksek olan bu felaket, dünyada şimdiye kadar yaşanan depremlerin en şiddetlisi ve en çok ekonomiyi olumsuz etkilediği için “yüzyılın felaketi” olarak tarihe geçmiştir. Öyle ki 50000 vatandaşımız can vermiş,100000 vatandaşımız yaralanmış, on binlerce binamız yerle bir olmuştur. Böylesine büyük bir acıyı (Allah tekrarını vermesin) unutmamız tabii ki mümkün değildir. Dünyanın en büyük ülkesinde olsa bile ekonomi açısından bakıldığında belki de bizim kadar acil önlemler alınamazdı Devletimiz hiçbir vatandaşımızı evsiz. Yersiz, aç bırakmadı ve hala da deprem konutları yapımına devam ediyoruz. Bu büyük felaketin faturası da ağır olduğu için yıl içinde 1,1 trilyon TL lik ek bütçe yapmak zorunda kaldık. Ve ek bütçenin bedelini yapılan yüksek zamlar, vergi ve harçların yükseltilmesiyle hepimiz fedakârlık yapmak durumunda kaldık.

Rusya-Ukrayna savaşının başlaması ile birlikte Avrupa ülkeleri ve ülkemiz için doğalgaz sıkıntısı, buğday sıkıntısı, gıda krizi ile karşı karşıya kaldık. Savaşın getirdiği olumsuzluklar yüzünden Avrupa ülkeleri ve ülkemiz, başta yüksek enflasyon olmak üzere bir takım olumsuz gelişmeler yaşadık. Özellikle buğday krizi konusunda Sn. Cumhurbaşkanımızın gayret ve girişimleri tüm Avrupa ülkeleri tarafından alkışlandı ve sorun çözülmüş oldu. Daha sonraki süreçlerde yaşanan olaylar nedeniyle şimdilik unutulmuş gibi görülen bu savaşın bir an önce barışla bitmesini bekliyoruz.

2023 yılının seçim yılı olması nedeniyle tüm halkımız seçim sonuçlarını merakla beklemekteydi ve ekonomik olarak yaşam koşullarının zorlaşması nedeniyle iktidarın değişmesi beklenirken mevcut iktidar göreve devam etti. Ekonomi yönetimi ve para politikaları ise aynı iktidar olduğu halde 180 derece değişti ve 2023 yılında iki türlü para politikası uygulanmaya başladı. Düşük faiz politikasından vazgeçilerek yüksek faize geçildi ve döviz kuru serbest bırakılarak piyasa gerçeklerine dönülmesi kararlaştırıldı. Türk vatandaşı olarak hiçbirimiz faizi desteklemeyiz ama ekonomi entegre bir sistem olduğundan birtakım dengeleri korumak zorundayız. Peki faizler yükseldi de çözüm geldi mi hayır gelmedi. Kredi maliyetleri ve mevduat faizleri yükseldi hatta enflasyonla yarışır duruma geldi. Faiz artışı ne kadar devam edecek diye sorarsanız, amaç TL’yi cazip hale getirmek, dolarizasyonu önlemek olduğuna göre politika faizi ile enflasyon oranını yakınlaştırdığımız zaman hatta politika faizi bir -iki puan yukarıda olduğunda dövize olan talep azalacak, TL ye olan talep yükselecektir. Ancak bunun için biraz zamana ihtiyacımız olacak. Şöyle ki 31 Mart 2024 de yerel seçimleri yapacağız ve her seçimde olduğu gibi bu seçimde de seçim ekonomisi ister istemez uygulanacaktır. Dolayısıyla seçimlerin geçmesi ve 2024 yılı ortalarını bulmamız gerekecektir. Bu dönemden sonra ise politika faizleri yavaş yavaş aşağıya doğru yönlenebilir, enflasyon da kontrol altına alınabilir.

2023 yılında yaşanan en önemli olaylardan biri de hatta en önemlisi Hamas-İsrail savaşının 7 ekimden bu yana devam etmesidir ve bu savaş tarihin en acımasız, en insanlık dışı, en savaş kurallarına uymayan bir savaş olarak tarih kitaplarında yerini alacaktır. Başta Amerika olmak üzere Avrupa ülkelerinin katil İsrail başbakanı Netanyahu’yu desteklemesi ve her türlü yardımda bulunması kabul edilemez. Geç olsa da BM’nin ateşkes çağrısı yapması ancak İsrail li canavarların buna uymaması düşünülmesi gereken bir konudur. Filistinli Müslüman kardeşlerimize yapılan zulüm, camilerin, ibadethanelerin, okulların, hastanelerin bombalanması; Müslümanların ibadetlerine engel olunması karşısında Avrupa ülkeleri seyirci kalmıştır. Daha da ötesi insani yapılan yardımların kardeşlerimize ulaşması İsrail tarafından engellenmiştir. Saymakla bitmeyecek işkencenin yapılması başta ülkemiz olmak üzere Müslümanların hayatını karartmış, hatta kendi ülkesinde bile Netanyahu protestolara maruz kalmıştır.

İsrail-Hamas savaşının bir olumsuz sonucu da petrol fiyatlarının yükselmesidir.72 dolara kadar düşen brent petrol bu günlerde 80 dolar civarındadır ve yılbaşından sonra 100 doları aşacağı söylentileri dolaşmaktadır. Eğer bu tutum devam ederse ve petrol krizi yaşanırsa bizim de bundan olumsuz etkileneceğimiz kesindir. Zaten yüksek seyreden enflasyon daha da yükselebilir. Enflasyondan bahsetmişken yıl içinde fiyat artışlarının birtakım işletmeler tarafından suiistimal edilmesi sonucu halkın alım gücünün iyice düşmesidir. Hükümet bu konu hakkında da önlem alarak fahiş fiyatla mal satan işletmelere önemli oranda para cezası vermiş hatta devam edenlerin kapatılmaya kadar giden cezalar alabilecekleri kamuoyu ile paylaşılmıştır.

Bu yıl yaşadığımız veya izlediğimiz başka olaylara göz atacak olursak saadet zincirlerinin, internet fenomenlerinin kendilerini milletle alay edercesine parayı baz alarak teşhir etmeleridir. İçinde bulunduğumuz ortamda kendilerine anormal kazanç getirisi olacağına inanan başta futbolcular olmak üzere bazı vatandaşlar yüksek faiz ağına takılmışlardır ve devam eden davaların ne olacağı belirsizdir. Burada problem, çalışmadan, yorulmadan en yüksek kazanç elde etme içgüdüsüdür. Ülkemizde çalışan kazanır ilkesi mutlaka benimsenmelidir.

Spor kamuoyunda da bu yıl hiç görmek istemediğimiz olaylar yaşadık. Bir kulüp başkanının hakeme saldırarak kulübüne verdiği zarar, kendisine verdiği zarar; başka bir futbol takımının da sahadan başkan tarafından çekilmesi unutulmayacaktır.

İşte böyle bir yılı geride bırakıyoruz, yazacak başka olaylar da tabii ki var ama yerimiz olmadığı için 2024 yılından beklentilerimize geçelim.

En başta,2024 yılına 2023 yılından kucağımızda bulduğumuz yüksek enflasyonla giriyoruz. Başka olumsuz olaylar olmadığı, yapılan hesaplamalar ve tahminlerin çok az standart sapma olsa da 2024 yılının ikinci yarısında enflasyonu kontrol altına alacağız. Başkanımız Hafize Gaye Erkan’ın da açıkladığı gibi mayıs ayında pik yapacak olan enflasyon yıl sonunda 38 lere kadar düşecektir.2023 yılında yaşadığımız ek bütçe gereği yapılan yüksek zamlar ve vergi oranlarının yükseltilmesiyle temmuz ve ağustos aylarında aylık enflasyon %9 seviyelerinde idi. Yani baz etkisiyle de olsa düşecektir.

Yukarıda açıklamaya çalıştığım gibi politika faizleri de düşme eğilimine girebilir. Dolar kuru da 35 TL seviyelerine gelirse yabancı yatırımcı da gelecek öncelikle borsaya girecektir ve sonuçta döviz rezervimiz de yükseleceğinden enflasyonla mücadele kolaylaşacaktır. Zaten uygulamaya konulan rasyonel para politikalarının amacı, yabancı yatırımcıyı ülke içine çekmektir. Politika faizlerinin düşmesi ile birlikte kredi maliyetleri de azalacağında yerli yatırım da çoğalacaktır.

Ekonomik olarak 2024 yılı bizim için çok önemlidir. Çünkü başta enflasyon olmak üzere uygulanan politika sonucu ekonomik dengeler rayına oturacaktır, biraz daha sabretmek zorunda olduğumuz aşikardır.

Kaynak: SANAYİ HABER AJANSI