ÜRETİM 19. AYDA DA YAVAŞLADI

Türkiye ekonomisinin nabzını tutan imalat sanayi, Ekim 2025’te de alarm zillerini susturamadı. İstanbul Sanayi Odası (İSO) ve S&P Global iş birliğiyle yayımlanan Türkiye İmalat PMI verileri, sanayi üretiminde süregelen durgunluğun derinleştiğini ortaya koydu. Eylül ayında 46,7 olarak ölçülen endeks, ekimde 46,5’e gerileyerek son üç ayın en düşük seviyesine indi. Böylece üretim cephesinde 19 aydır devam eden yavaşlama eğilimi, ekonomide kalıcı bir ivme kaybına işaret eder hale geldi.

Üretimde Yavaşlama 19. Aya Taşındı

PMI verilerinde 50 eşiği, sektörün büyüme veya daralma yönünü belirleyen kritik sınır olarak kabul ediliyor. Eşik değerin altındaki her rakam, faaliyet koşullarındaki bozulmaya işaret ediyor. Bu çerçevede ekim ayında gelen 46,5’lik değer, imalat sanayinde küçülme eğiliminin hız kesmeden sürdüğünü gösterdi.

İSO raporuna göre üretimdeki yavaşlamanın temel nedeni, müşteri talebindeki zayıflama. Firmalar hem iç pazarda hem de dış ticarette yeni siparişlerin azaldığını bildiriyor. Talepteki düşüşün yarattığı belirsizlik, üreticileri yeni istihdam yaratma konusunda isteksiz hale getirirken, mevcut çalışan sayısında da kısıntılara gidildi. Bu durum, sanayi sektörünün yalnızca üretim yönünü değil, aynı zamanda istihdam kapasitesini de baskı altında tutuyor.

Üretim cephesindeki yavaşlama, aynı zamanda girdi alımlarını da sınırladı. Şirketler, yeni siparişlerin azlığı nedeniyle stok artırma yoluna gitmezken, tedarikçiler de teslimat sürelerinde bir miktar rahatlama yaşadı. Rapora göre, tedarik zinciri performansı iki aylık bozulmanın ardından iyileşme gösterdi.

Kurdaki Baskı Maliyetleri Artırıyor

İmalatçılar açısından bir diğer sorun, döviz kuru kaynaklı maliyet artışları oldu. Türk lirasındaki değer kaybı, ithal hammadde ve enerji maliyetlerini yukarı çekti. Girdi maliyetleri ekim ayında da keskin şekilde artmaya devam etti, ancak artış oranı bir önceki aya göre hafif ivme kaybetti. Buna rağmen nihai ürün fiyatlarında gözlenen yükseliş eğilimi sürüyor.

İmalatçılar, maliyetlerdeki yükselişi fiyatlara yansıtmaktan kaçınamıyor. Ekim ayında nihai ürün fiyatlarındaki artış, eylül ayına kıyasla biraz yavaşlasa da yine yüksek seyrini korudu. Bu durum hem üreticilerin kârlılık oranlarını daraltıyor hem de tüketici fiyatlarına yansıyarak enflasyonist baskıyı güçlendiriyor.

Sektörel Görünüm: Her Alanda Durgunluk

İstanbul Sanayi Odası’nın “Türkiye Sektörel PMI” raporuna göre, ekim ayında izlenen 10 sektörün tamamında üretim yavaşladı. Bu, son dört ayda ilk kez tüm alt sektörlerin aynı anda küçülme yaşadığı bir döneme işaret ediyor.

Yeni siparişlerdeki zayıflık, sektörlerin geneline yayılmış durumda. Kara ve deniz taşıtları sanayi, üretimdeki en sert daralmayı yaşarken, ağaç ve kâğıt ürünleri sektörü yeni siparişlerdeki düşüşte başı çekti. Öte yandan gıda sektörü, üç aydır artış gösteren yeni siparişlerle nispeten pozitif bir görünüm sergiledi; ancak bu artışın da ılımlı düzeyde kaldığı vurgulandı.

İhracat siparişlerinde ise tablo daha karanlık. Tekstil sektörü, dış talepteki yavaşlamadan en fazla etkilenen alan oldu. On sektörden dokuzu, ihracatta daralma bölgesinde yer alırken yalnızca gıda ürünleri sektörü yatay seyirle ayakta kalabildi.

İstihdam tarafında da tablo benzer şekilde olumsuz. Yalnızca iki sektörde (elektrikli-elektronik ürünler ve ana metaller) çalışan sayılarında artış kaydedildi. Diğer tüm sektörler, üretim ve siparişlerdeki gerilemeye paralel olarak istihdam azaltma eğilimi sergiledi.

Satın alma faaliyetleri de aynı doğrultuda azaldı. Firmalar, talep düşüşü nedeniyle yeni girdi alımlarını kıstı. Bu durum, birçok tedarikçiye teslimat sürelerini kısaltma imkânı sağladı. Tedarikçi performansında en belirgin iyileşme, kimyasal, plastik ve kauçuk sektöründe gözlendi.

Maliyetler Artıyor, Fiyatlar Tırmanıyor

İSO verilerine göre ekim ayında girdi maliyetleri tüm sektörlerde artmaya devam etti. En hızlı maliyet artışı makine ve metal ürünlerinde, en yavaş artış ise giyim ve deri ürünlerinde görüldü. Maliyet artışları, doğal olarak ürün fiyatlarına da yansıdı.

Talep zayıf olsa da firmalar artan maliyet baskısını karşılayabilmek için fiyat artışına gitmek zorunda kaldı. Böylece son sekiz aydır ilk kez, izlenen tüm sektörlerde satış fiyatları yükseltildi. En yüksek enflasyon oranları, birbiriyle aynı düzeyde olmak üzere gıda ürünleri ile makine ve metal ürünleri sektörlerinde kaydedildi.

Bu tablo, Türkiye imalat sanayinde maliyet enflasyonunun hâlâ güçlü şekilde hissedildiğini gösteriyor. Özellikle enerji, hammadde ve döviz kuru kaynaklı fiyat baskılarının önümüzdeki aylarda da sürebileceği öngörülüyor.

Uzman Yorumu: “Talep Durgunluğu Sektörü Kısıtlıyor”

S&P Global Market Intelligence Ekonomi Direktörü Andrew Harker, rapora ilişkin değerlendirmesinde Türk imalat sektörünün ekim ayında da durağan talep koşullarıyla karşı karşıya olduğunu vurguladı. Harker’a göre, “Bu durum üretim, yeni siparişler, istihdam ve satın alma faaliyetlerinde yavaşlamaya yol açarken, sektörün yeniden ivme kazanması için iç ve dış talepte kalıcı bir canlanmaya ihtiyaç var.”

Ekonomistler, özellikle 2025’in son çeyreğinde sanayi üretiminde yaşanan yavaşlamanın, büyüme verilerine de olumsuz yansıyabileceğini belirtiyor. Zayıf sipariş akışı ve yüksek maliyet baskısı, sanayi firmalarının yatırım iştahını da törpülüyor.

Genel Görünüm: Durgunluk Derinleşiyor

Ekim 2025 verileri, imalat sanayinde hem iç talep hem de dış talep kaynaklı bir durgunluğun kökleştiğini ortaya koyuyor. Üretim, istihdam ve yatırım göstergeleri zayıf seyrederken, maliyet enflasyonu güçlü kalmaya devam ediyor.

Türkiye ekonomisinin 2026’ya yaklaşırken sürdürülebilir bir toparlanma süreci yakalayabilmesi için, imalat sanayinde verimlilik, teknoloji ve ihracat pazarlarında çeşitlilik gibi alanlarda yeni stratejilere ihtiyaç duyuluyor. Aksi takdirde, üretim sektöründeki bu uzun süreli yavaşlama, hem büyüme hem de istihdam açısından kalıcı etkiler bırakabilir.

Kaynak: Sanayi Haber Ajansı