AVRUPA’DA HANEHALKI GELİRLERDEN TASARRUF ORANLARI

Yaşadığımız ekonomik kriz nedeniyle hepimiz bir takım tasarruf yöntemleri konusunda duyarlı olmak zorundayız. İhtiyaçlarımızı ertelemek, en elzem ihtiyaçlarımızı da araştırarak karşılamak, evimizde ve işyerlerinde alınabilecek tasarruf yollarını uygulamak artık yaşam tarzımızın bir parçası oldu.

Özellikle dar ve sabit gelirliler başta olmak üzere elektrik, doğalgaz, akaryakıt konusunda küçük işlemler yaparak aile bütçemize katkıda bulunabiliriz.

Haber Türk gazetesinden Esra Toptaş, konu ile ilgili yaptığı çalışmada elektrik ve doğalgaz için evde alabileceğimiz tasarruf önlemlerini aşağıdaki şekilde anlatmış.

FATURALAR NASIL DÜŞER?

Elektrik ve doğalgaza gelen son zamların ardından gelen faturalar vatandaşın ekonomisini olumsuz yönde etkilemektedir. Elektrik ve doğalgazdan tasarruf yapabilmek aşağıdaki şekilde olabilir.

ELEKTRİK

*Elektrikli ev aletlerinden en çok enerji harcayan ketle, ütü, fırın ve klimadır.

*Haftada 7 kez ketle çalıştırmak=4 kez çamaşır makinası veya haftanın 7 günü 6 saat TV’nin açık olmasına eşdeğer olarak enerji harcamaktadır.

*Haftada bir kez 1,5 saat fırın kullanmak=Haftada 7 kez 1 saat dizüstü bilgisayar kullanmaktan daha yüksek enerji harcamaktadır.

*Haftada 2 gün 2 saat ütü kullanmak=Buzdolabının 24 saat çalışmasından daha yüksek enerji harcamaktadır.

*Klasik ampul, LED ampulden 20 kattan fazla enerji harcamaktadır.

*Gereksiz yanan ışıklara dikkat edilmelidir.

*Bulaşık makinası tam dolu iken çalıştırılmalıdır.

*Tost makinası, ütü işlem bitmeden 5 dakika önce fişten çıkarılmalı, içindeki enerji sonuna kadar kullanılmalıdır.

*Buzdolabı, güneş görmeyen yerde ve duvara 10 cm. ara ile konumlandırılmalıdır.

DOĞALGAZ

*Kombinin ısısını 1 derece düşük kullanmak %7 tasarruf sağlamaktadır.

*Evin dış cephesinin yalıtımlı olması yüzde 40 oranında tasarruf sağlar.

*Evlerde konfor sıcaklığının bir derece azaltılmasının tasarrufu   %6-7 oranındadır.

*Yüksek verimli cihaz kullanmak yakıt tasarrufu için önemlidir.

*Perdelerin kısaltılarak ya da peteğin önünü kapatmadan kullanmak enerji tasarrufu sağlar.

*Pencerelerde hava kaçağı olup olmadığı kontrol edilmelidir.

*Sadece tek odanın radyatörlerini açmak tasarruf yerine daha fazla enerji harcamamızı sağlayacaktır. Çünkü diğer odalardan soğuk geleceği için radyatörün açık olduğu odada daha çok enerji harcanacaktır.

*Her dönem kombi bakımları yaptırılmalıdır.

Yukarıda evlerimizde yapabileceğimiz tasarruf tedbirlerini anlatmaya çalıştım. Peki sosyal yaşamın diğer kollarında bizim dışımızda alınabilecek tasarruf tedbirleri de son derece önemlidir. Bazen sabahın erken saatlerinde sokak lambalarının yandığını görüyoruz. Yiyecek, içecek mekanlarında ve her şey dahil sistem uygulayan açık büfe restoranlarda atılan yemek miktarını düşünmek bile istemiyorum. En azından bu yiyecekler hayvanlar için değerlendirilmelidir.

Bir başka konu da teknolojinin yeniliklerine ayak uydurmak veya marka bağımlılığımızdan doğan israf ettiğimiz giderlerimizdir. İlk akla gelen telefon savurganlığıdır. Özellikle gençlerimiz ihtiyaçları olmadığı halde marka giyinmeyi tercih etmektedirler.

Devlette yapılabilecek tasarruf konuları ise elbette en önemli kalemdir. Kırtasiye, yakıt, elektrik konusunda devlet de tasarruf yapmak zorundadır.

Avrupa ülkelerinde hane halklarının harcanabilir gelirlerinin ne kadarını tasarruf ettikleri konusunda euronews den aldığım bilgiler aşağıdadır.

2022 yılında AB’deki hane halkları harcanabilir gelirlerinin sekizde birini tasarruf etti. Ülkeler arasında tasarruf oranında önemli farklılıklar bulunuyor. Türkiye’de tasarruf oranı ise AB’nin biraz altında yüzde 10,5 oldu.

İnsanlar gelirlerinin bir kısmını çeşitli sebeplerle tasarruf ediyor. İhtiyati tasarruf tüm Avrupa ülkelerinde en yaygın sebeplerden birisi. Yaşlılık için tasarruf bundan hemen sonra geliyor.

Eurostat verilerine göre 2022 yılında AB’de hane halkları harcanabilir gelirlerinin ortalama yüzde 12,7’sini tasarruf etti. TÜİK’e göre Türkiye’de bu oran yüzde 10,5 oldu.

COVID-19 salgını sırasında önemli bir artış gösteren hane halkı tasarruf oranı şimdi salgın öncesi seviyelere yaklaşıyor. Ülkeler arasındaki büyük farklılıklar ise dikkat çekiyor.

Peki, hane halkları harcanabilir gelirlerinin ne kadarını tasarruf ediyor? Hangi ülkeler en yüksek ve en düşük hane halkı tasarruf oranlarına sahip? Akademisyenler Avrupa ülkeleri arasındaki önemli farklılıkları nasıl açıklıyor?

Hane halkı harcanabilir (kullanılabilir) geliri, vergi ve transferlerden sonra hane halkının harcama ve tasarruf için sahip olduğu gelirdir. Hane halkı tasarruf oranı ise hane halkı tasarrufunun harcanabilir gelire oranıdır.

Almanya ve Hollanda en yüksek tasarruf oranlarına sahip

AB İstatistik Ofisi Eurostat’a göre 2022 yılında gayrisafi (brüt) hane halkı tasarruf oranı Yunanistan’da yüzde -4 ile Almanya’da yüzde 19,9 arasında değişiyor. AB’de yüzde 12,7 olan bu oran TÜİK’e göre Türkiye’de yüzde 10,5 oldu.

Kaynak: Eurostat ve TÜİK • (*2019)

Yedi AB ülkesinde hane halkı tasarruf oranı yüzde 15’in üzerinde gerçekleşti. Almanya’yı Hollanda (yüzde 19,4), Lüksemburg (yüzde 18,1) ve Fransa (yüzde 17,1) izledi.

Yunanistan ve Polonya harcanabilir gelirlerinden daha fazla harcadı

Yunanistan (-yüzde 4) ve Polonya (-yüzde 0,8) negatif hane halkı tasarruf oranlarına sahip ülkeler olarak dikkat çekiyor. Bu durum, bu iki ülkedeki hane halklarının brüt hane halkı harcanabilir gelirlerinden daha fazla harcama yaptıklarını gösteriyor. Bu da harcamalarını finanse etmek için ya önceki dönemlerden birikmiş tasarrufları kullandıklarını ya da borçlandıklarına işaret ediyor.

Yunanistan ve Polonya dahil 12 AB üyesi ülkede tasarruf oranı 2022 yılında yüzde 10’un altında kaldı.

Diğer bazı Avrupa ülkelerindeki tasarruf oranları ise şöyle: İsviçre (yüzde 23,4), İsveç (yüzde 16), Avusturya (yüzde 15,2), Belçika (yüzde 12,9), İtalya (yüzde 9,8) ve Birleşik Krallık (yüzde 6,5).

Kaynak: Eurostat and TÜİK • (BK&Sırbistan 2019)

Haritada görüldüğü üzere, hane halkı tasarruf oranları Avrupa’nın batı, İskandinav, güney ve doğu ülkeleri gibi farklı bölgeleri arasında güçlü bir ayrımı göstermiyor. Sadece üç Baltık ülkesinde bu oran yüzde 5’in altında.

AB’de kişi başına düşen hane halkı tasarrufu 2,723 Euro

Oranlardan ziyade rakamlara bakıldığında ise AB’de kişi başına düşen hane halkı tasarrufu 2022 yılında 2 bin 723 Euro oldu. AB’de bu rakam Yunanistan’da -523 Euro ile Lüksemburg’da 8 bin 136 Euro arasında değişiyor. Bir EFTA ülkesi olan İsviçre, 13 bin 676 Euro ile kişi başına en yüksek hane halkı tasarrufuna sahip Avrupa ülkesi olarak öne çıktı.

Lüksemburg’a ek olarak şu ülkelerde kişi başına düşen hane halkı tasarrufu 4 bin Euro’nun üzerinde gerçekleşti: Almanya (5 bin 912), Hollanda (5 bin 638), Avusturya (4 bin 567), İsveç (4 bin 48), Fransa (4 bin 287), Norveç (4 bin 243) ve Danimarka (4 bin 67)

Source: Eurostat ve TÜİK

Aralarında Yunanistan ve Polonya’nın negatif değerlere sahip olduğu yedi AB ülkesinde kişi başına hane halkı tasarrufu bin Euro’nun altında seyretti.

Türkiye’nin 2022 verileri Eurostat’da bulunmuyor. TÜİK verileri ve Merkez Bankası kuruna göre kişi başına hane halkı tasarrufu 680 Euro oldu.

COVID-19 öncesi seviyelere yaklaşılıyor

Son yirmi yıla bakıldığında hem AB’de hem de Euro bölgesinde hane halkı tasarruf oranları COVID-19 salgını sırasında, yani 2020 ve 2021’de dramatik bir şekilde yükselmişti. AB tasarruf oranı 2002’den 2019’a kadar yüzde 11,6 ile yüzde 13,5 arasında nispeten istikrarlı bir seyir izledi.

Bu oran salgın öncesinde AB’de hiçbir zaman yüzde 13,5’i aşmadı. Bu oran 2020’de yüzde 18,5’e sıçramış, 2021’de ise yüzde 16,4 olmuştur. 2022 verileri ise AB tasarruf oranının COVID-19 salgını öncesindeki seviyelere yaklaştığını gösteriyor.

Kaynak: Eurostat

Tasarrufun sebepleri: Belirsizlik ve ihtiyati tasarruf

COVID-19 krizi sırasında tasarrufların önemli ölçüde artmasının nedenlerinden biri, tüketim harcamaları için bazı fırsatların kısıtlanmış olması. Buna ağırlama, eğlence ve seyahat hizmetlerinin satın alınması da dahil.

Eurostat’a göre, hane halkı tasarruf oranlarının ekonomik belirsizlik dönemlerinde artmasının beklenebilir çünkü hane halklarının iş kaybetme riski arttığında daha fazla tasarruf etme eğiliminde olurlar. Ayrıca birçok zorunlu olmayan mal ve hizmet harcamalarını erteleyebilir.

Yakın zamanda yapılan bir akademik çalışma, COVID-19 salgını sırasındaki artışı ‘ihtiyati tasarruf’ teorisiyle açıklıyor. Artan belirsizlik tasarrufları olumlu etkiliyor çünkü hane halkları ihtiyatlı davranmakta ve belirsizlikten korunmak istiyor. Bu durumda tüketim azalırken tasarruf eğilimi de artıyor.

2008-2011 verilerine dayanan akademik bir makaleye göre de ihtiyati tasarruf tüm Euro bölgesi ülkelerinde en yaygın tasarruf nedenlerinin başında geliyor. Bunu yaşlılık için tasarruf izliyor. Vergi sisteminin yapısı ve sosyal güvenlik ve refah sistemlerinin cömertliği ile ilgili değişkenlerin hane halkı tasarrufunun önemli belirleyicileri olduğu da ortaya çıktı.

Ülkeler arasındaki farklılıklar büyük ve kalıcı

Avrupa Komisyonu tarafından yayınlanan bir rapora göre gelir düzeyleri, yaş bağımlılığı ve belirsizlik tasarruf oranlarındaki farkın yarısından fazlasını açıklıyor.

Kaynak: Eurostat ve TÜİK • (Türkiye 2022 TÜİK)

“AB’de hane halkı tasarruf oranları: Neden bu kadar farklılar?” başlıklı çalışma, 25 AB ülkesinde 2000-2012 yılları arasındaki tasarruf oranlarını inceliyor. Makaleye göre, hane halkı tasarruf oranları AB ülkeleri arasında önemli ölçüde farklılık gösteriyor ve bu farklılıkların zaman içinde kalıcı olduğu kanıtlandı.

Daha zengin ülkelerde daha yüksek tasarruf oranı

Bu araştırmaya göre gelir; hane halkı tasarrufu üzerinde olumlu bir etkiye sahip. Bu nedenle daha zengin ülkeler daha yüksek tasarruf oranlarına sahip olma eğiliminde. Yaş da önemli bir faktör. Çünkü çalışma çağındaki nüfus yaşlı ve gençlerden daha fazla tasarruf etme eğiliminde. Zayıf kamu maliyesi de hane halklarını daha fazla tasarruf etmeye teşvik etmekte. Daha yüksek enflasyonun daha düşük hane halkı tasarruf oranları ile bağlantılı olduğu da bu araştırmada ortaya çıktı.

Kaynak: SANAYİ HABER AJANSI